Src Dersi

DÜZENLİ YOLCU TAŞIMACILIĞI

Ülkemizde karayolu taşımalarını ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlemek, taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını saptamak, karayolu taşımalarının, diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını sağlamak maksadıyla 4925 sayılı karayolu taşıma kanunu 10.07.2003 tarihinde ve
4925 sayılı “Karayolu Taşıma Kanunu” nda yer alan karayolu taşımalarını, ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlemek, taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak, taşımacı, acente, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı işletmeciliği, kargo işletmeciliği, lojistik işletmeciliği, taşıma işleri organizatörlüğü, terminal işletmeciliği, oto kiralama işletmeciliği, dağıtıcılık ve benzeri hizmetlerin şartlarını; taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını belirlemek, karayolu taşımalarının, diğer taşıma sistemleriyle birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini, denetimini ve mevcut imkanların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını  sağlamak maksadıyla karayolu taşıma yönetmeliği 25.02.2004 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
10.07.2003 tarihli 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve buna bağlı Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde geçen bazı tanımlar
Kanun: 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanununu,
Bakanlık: Ulaştırma Bakanlığını,
Ara durak: Düzenli yolcu taşımacılığında, kalkış noktası ile varış noktası arasında bulunan, yolcuların asgari ihtiyaçlarının karşılandığı ve yolcu indirilip bindirilen  yeri,
İkili taşıma: Akit ülke taşıtlarının iki ülke arasında yapmış olduğu yolcu veya  eşya  taşımalarını,
İstiap haddi ve/veya taşıma kapasitesi: Bir taşıtın veya aracın güvenle taşıyabileceği ve imalat standardında belirtilen en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısını,
Kamu hizmeti sözleşmesi: Kamuya yeterli ulaştırma hizmeti sunulması amacıyla, Bakanlık ile yetki belgesi sahipleri arasında yapılan anlaşmayı,
Kamu hizmeti yükümlülüğü: Herhangi bir yetki belgesi sahibinin normal ticari şartlarda veya ölçülerde üstlenemeyeceği, ancak, kamuya yeterince ulaştırma hizmeti verilmesi amacıyla,  Bakanlığın talimatı üzerine yerine getirilmesi gereken yükümlülüğü,
Karayolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, yol, otoyol, köprüler ve benzeri yapı ve alanları,
Mesleki yeterlilik : Mesleğin icrası ile ilgili eğitim, bilgi, beceri ve donanıma sahip olmayı,
Mesleki yeterlilik belgesi: Bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerde bulunanların yine bu yönetmelikte öngörülen mesleki yeterlilik eğitimini alan ve/veya yapılacak olan sınavlarda başarılı olanlara verilecek belgeyi,
Mesleki yeterlilik eğitimi : Bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerle ilgili bir mesleki yeterliliğin kazandırılması amacıyla verilecek eğitimi,
Motorlu taşıt: Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan ve makine  gücüyle yürütülen aracı veya taşıtı,
(Değişik: RG 08/09/2004-25577) Orta Düzey Yönetici (ODY): Bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliğin veya buna ait bağımsız bir birimin taşımacılık faaliyetlerini sürekli ve etkin bir şekilde sevk ve idare eden müdür/idareci, şef, uzman, operasyon yöneticisi, operatör ve benzeri unvanlarla istihdam edilen kişileri,
Oto kiralama işletmecisi: Müşterilerine ticari amaçla sürücülü veya sürücüsüz olarak  15+1 ve daha az koltuk kapasitesine sahip yolcu taşımaya mahsus taşıtları yurtiçinde ve/veya uluslararasında olmak üzere, yazılı bir sözleşmeye dayanan  bir bedel karşılığı ve belli bir süre için kiraya vermek şeklinde faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişileri,
Otobüs: Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en az 9 oturma yeri olan ve yolcu taşımak için imal edilmiş motorlu taşıtı,
Otomobil: Yapısı itibariyle sürücüsü dahil en çok 8 koltuk kapasitesine sahip olan ve yolcu taşımak için imal edilmiş  motorlu taşıtı,
Özmal taşıt: Yetki belgesi sahibi  adına motorlu araç tescil ve motorlu araç trafik belgelerinde kayıtlı taşıtları,
Sözleşmeli taşıt: Yetki belgesi sahibinin noterden yapılmış bir taşıma geliri paylaşımı veya kira sözleşmesine dayanarak, kendi unvan ve sorumluluğu altında çalıştıracağı başkasına ait taşıtları,
Sürücü: Karayolunda motorlu bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişiyi,
Şehiriçi taşıma: Belediye sınırları ile mücavir alanı dahilinde  yapılan taşımaları,
Taşıma hattı: Düzenli yolcu taşımacılığında, taşımanın başladığı kalkış noktası ile  bittiği varış noktasındaki yerleşim yerlerini,
Taşıma güzergahı: Taşımanın başladığı kalkış  noktasından  bittiği varış noktasına kadar ara duraklar da dahil takip edilen yolu,
Taşıma işleri organizatörü: Kanun, bu Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuatın taşımacılık sıfatı ile faaliyet gösterenlere getirdikleri yükümlülük ve sorumluluklar çerçevesinde taşımacı kabul edilerek, bu Yönetmeliğe göre yetki belgesi almış gerçek ve tüzel kişilerin imkan, kabiliyet ve kapasiteleri ile gerektiğinde diğer taşıma türlerinden de yararlanarak veya bunları kullanarak kombine taşımacılık dahil kendi nam ve hesabına taşıma yaptırarak  taşıma faturası düzenleyecek tüzel kişileri,
Taşıt belgesi: Yetki belgesi sahibinin kullanacağı taşıtların niteliğini ve sayısını liste halinde gösteren  yetki belgesinden ayrı, yetki belgesinin eki olarak düzenlenen belgeyi,
Taşıt kartı: Bir taşıtın yalnız bir yetki belgesinin eki taşıt belgesinde kayıtlı olduğunu ve bu belge altında çalıştırılabileceğini gösteren belgeyi,
Transit taşıma: Herhangi bir ülkede başlayan ve en az bir ülke toprakları üzerinden geçtikten sonra  bir başka ülkede sona eren, başlama ve sona erme ülkeleri dışında kalan ülkeler üzerinden yapılan  taşımaları kapsayan yolcu veya  eşya  taşımalarını,
Ücret tarifesi: Düzenli taşımalarda taşıma faaliyetlerini ücret  yönünden düzenleyen ve uyulması zorunlu olan belgeyi,
Üçüncü ülke taşıması: Yolcu ve eşyanın bindirme, indirme, yükleme, boşaltma noktalarının taşıtın kayıtlı olduğu ülkenin dışındaki  ülkeler arasında yapılan taşımaları,
(Değişik: RG 26/02/2005-25739) Üst Düzey Yönetici (ÜDY): Bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliği temsil ve ilzam ederek ve/veya bunların tamamını fiilen sevk ve idare ederek sürekli ve etkin bir şekilde yöneten yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel koordinatör, genel sekreter ve benzeri konumdaki veya bu unvanlarla istihdam edilen kişileri,
Yetki belgesi: Bu Yönetmeliğin kapsamında  faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilere çalışma izni veren ve Bakanlıkça düzenlenen  belgeyi,
Yolcu bileti: Yetki belgesi sahibi   ile yolcu arasında akdedilen, yolcunun taşınması yükümlülüğünü içeren  ve bu Yönetmelikte  belirtilen şekil ve şartları ihtiva eden ve yolcuya verilmesi zorunlu olan  belgeyi,
Yolcu terminali: Bu Yönetmeliğin 51 inci maddesinde belirtilen özellikleri haiz ve taşımacılar ile yolculara hizmet veren yapı veya tesisi,
Yurtiçi taşıma: Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından başlayıp diğer bir ilin herhangi bir noktasında biten veya mesafesine bakılmaksızın bir ilin sınırları içerisindeki  iki nokta arasında yapılan taşımaları,
Zaman tarifesi: Düzenli taşımalarda taşıma faaliyetlerini zaman  yönünden düzenleyen ve uyulması zorunlu olan belgeyi
Sorumluluk sigortası : Bu Kanunun 18 inci maddesiyle ihdas edilen zorunlu karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortasını,
Taşıma : Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya teslim edildiği yerden varış noktasına götürülmesini,
Taşımacı : Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir ücret karşılığı üstlenen gerçek veya tüzel kişiyi,
Kalkış noktası : Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya teslim edildiği yeri,
Varış noktası : Yolcu bileti veya taşıma senedinde gösterilen, yolcu veya eşyanın götürülmek istendiği yeri,
Acente : Ticarî mümessil, ticarî vekil, satış memuru veya müstahdem gibi bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak belirli bir yer veya bölge içinde daimî surette bir veya birden fazla taşımacıyı ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi ve onlar adına taşıma sözleşmesi yapmayı meslek edinen kişiyi,
Yolcu : Taşıtı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında taşıtta bulunan kişileri,
Yolcu bileti : Yolcunun taşınması yükümlülüğünü içeren, yönetmelikte öngörülen şekil ve şartları ihtiva eden ve yolcuya verilmesi zorunlu belgeyi,
Şehirlerarası taşıma : Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından veya yerleşim biriminden başlayıp diğer bir ilin herhangi bir noktasında veya yerleşim biriminde biten taşımaları,

Ücret ve zaman tarifeleri

Düzenli yolcu ve eşya taşımaları, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ücret tarifeleri, yetki belgesi sahiplerince geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanır ve Bakanlığa bildirilir.
Ücret tarifelerine uyulması ve bu tarifelerin görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerine asılması ve taşıtlarda bulundurulması zorunludur.
Yolcu ve eşya taşıma, yükleme, boşaltma, depolama ve aktarma hizmetleri de dahil olmak üzere ücret tarifelerinin, ülke ekonomisi ve kamu yararı aleyhine sonuç vermesi ve aşırı ücret uygulanması veya rekabet ortamının bozulması halinde ve gerektiğinde taban ve tavan ücretleri Bakanlıkça tespit edilebilir.
Ücret tarifeleri başlangıç ve bitiş noktaları arasında gidiş ve dönüşte aynı şekilde düzenlenir. Değişik fiyat tarifesi uygulanamaz.
Düzenli yolcu ve eşya taşımaları zaman tarifesine tâbidir. Taşımacılar tarafından geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanan zaman tarifeleri, Bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Taşımacılar zaman tarifelerine uymak ve tarifelerini görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerinde bulundurmak zorundadırlar.

Uluslararası taşımaların kapsamı

Uluslararası yolcu ve eşya taşımaları;
a) Türkiye'ye karayoluyla veya demiryoluyla herhangi bir hudut kapısından giren veya Türkiye'nin herhangi bir limanına denizyolu ile gelen karayolu taşıtlarıyla yapılan transit taşımaları,
b) Türkiye'ye demiryolu, denizyolu veya havayoluyla gelen ve varış noktasından karayolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan taşımaları,
c) Türkiye'den karayolu taşıtları ile diğer ülkelere yapılan taşımaları,
d) Diğer ülkelerden karayolu taşıtları ile Türkiye'ye yapılan taşımaları kapsar.

Yetki Belgesi Türleri

B Yetki belgesi : Ticari amaçla otobüs ile  uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır.
B1 Yetki belgesi: Belirli bir  ücret  ve zaman tarifesine göre, otobüs ile düzenli yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir.
D Yetki belgesi: Ticari amaçla otobüs ile  şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır.
D1 Yetki belgesi: Belirli bir ücret ve zaman tarifesine göre otobüs ile düzenli yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir.
E Yetki belgesi: Ticari amaçla yolcu ve eşya taşımacılığı yapacak kamu kurum ve kuruluşlarına verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır.
El Yetki belgesi: Yurtiçi ve/veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacaklara verilir.
E2 Yetki belgesi: Yurtiçi ve/veya uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir.
F  Yetki belgesi: Ticari amaçla yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır.
F 1 Yetki belgesi: Yurtiçi  yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara verilir.
F2 Yetki belgesi: Uluslararası ve yurtiçi yolcu taşımacılığı konusunda acentelik yapacaklara verilir.

Yolcu taşımalarında kullanılacak Taşıtların Yaşı, İstiap Haddi ve Niteliği
Taşımalarda kullanılacak taşıtların yaşı, istiap haddi ve niteliğinin aşağıdaki şartlara uygun olması gerekir.
Yolcu taşımalarında faaliyete esas olan yetki belgesinin alınabilmesi için gereken asgari kapasiteyi sağlayacak sayıda özmal ticari taşıtın, ilk başvuru ve faaliyet süresince 8 yaşından büyük olmaması şarttır.
Yolcu taşımacılığında kullanılacak taşıtların, koltuk kapasitelerinin otomobillerde sürücüsü dahil 4 koltuk, otobüslerde sürücüsü dahil 25 koltuk kapasitesinden az olmaması gerekir.
Ancak, uluslararası yolcu taşımalarında, beş yaşından büyük olmamak kaydıyla, sürücüsü dahil 25 koltuk kapasitesinden daha düşük, en az 9 koltuk kapasitesine sahip ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan her türlü motorlu ticari taşıtlar B türü yetki belgelerinin taşıt belgelerine özmal olarak kaydedilebilir. Bu taşıtlar asgari kapasite hesabında ve sözleşmeli taşıt kullanım oranlarında dikkate alınmaz.

Unvan Yazdırma, Haberleşme Cihazı ve Boyun Korsesi Bulundurma Zorunluluğu

a. A3 Yetki belgesi sahipleri dışındaki yetki belgesi sahipleri, kısa unvanlarını faaliyetlerinde kullanacakları taşıtların karoserinin en az iki yerine görülebilecek şekilde  yazdırmak zorundadırlar.
b. Yolcu taşımacılığında kullanılan taşıtlarda, taşıma esnasında taşıtın çalışma düzenini olumsuz bir şekilde etkilemeyecek, çalışır vaziyette haberleşme cihazı bulundurulması zorunludur.
c. Yolcu taşımacılığında kullanılan taşıtlarda  her 10 koltuk için en az 1 adet olmak üzere,  boyun korsesi bulundurulması zorunludur.
Trafik Güvenliği ile İlgili Yükümlülük
Emniyet Genel Müdürlüğü, bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösterenlerin taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtların, karıştığı yaralanmalı ve ölümlü trafik kazalarını, kaza raporlarının bir örneğiyle birlikte Bakanlığa bildirmek  zorundadır.

Bu  kaza raporlarında, taşıt sürücüsünün  % 50 ve üzerinde asli kusurlu olması halinde, Bakanlık,  her kaza ile ilgili olarak yetki belgesi sahiplerini yazılı uyarır. Yetki belgesi sahipleri, can ve mal  güvenliğinin sağlanması hususunda gerekli tedbirleri almak zorundadır.

            Yetki belgesi sahipleri bu kazalar sonunda yargılama olmuş ise, kesinleşmiş yargı kararını otuz gün içinde Bakanlığa bildirmek zorundadır.

Belge alma şartlarının kaybedilmesi ve tahrifat

Yetki belgesi alma şartlarından herhangi birinin taşınmadığının sonradan anlaşılması veya faaliyet sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilip de verilen süre içerisinde giderilmemesi halinde yetki belgeleri iptal edilir. Yetki belgeleri, taşıt belgeleri veya taşıt kartı üzerinde tahrifat yapan yetki belgesi sahiplerine idarî para cezası verilir.

Terminal
Düzenli seferli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılması esastır. Ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte tespit edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapılabilir. Yolcu taşımacılarının, en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmaları zorunludur. Aynı terminalden, nitelik ve niceliğine göre birden fazla taşımacı yararlanabilir. Eşya taşımacılığında terminal bulundurma zorunluluğu aranmaz. Terminallerin özellikleri yönetmelikle belirlenir.
Suç ve Ceza Tutanağı Düzenlemeye Görevli ve Yetkili Kılınanlar
Suç ve ceza tutanağı düzenlemeye görevli ve yetkili personel aşağıda sayılmıştır:
1)Bakanlıkça yetkili kılınmış;
a) Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü personeli,
b) Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlükleri personeli,
c) Bakanlığın görevlendireceği diğer kamu personeli,
2)Trafik polisi ve zabıtası,
3)Terminallerde görevli belediye zabıtası,
4)Trafik polisinin görev alanı dışında kalan yerlerde rütbeli jandarma personeli.
(Değişik: RG 19/11/2006- 26351)5) Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığının gümrük  
muayene memurları ve gümrük muhafaza memurları.

Uluslararası Taşımalarda Geçiş Belgesinden Muaf Tutulacak Taşımalar

Aşağıdaki uluslararası taşımalarda geçiş belgesi aranmaz.

a) İtfaiye hizmetleri ile ilgili taşımalar,
b) Ambulans taşımaları,
c) Cenaze taşımaları,
d) Doğal afetler başta olmak üzere,  acil  durumlarda, ilaç, alet ve tıbbi teçhizatlar ile gerekli diğer malzemelerin taşınması,
e) Kamu hizmeti  çerçevesinde yapılan posta taşımaları,
f) Arıza, kaza veya benzeri durumlardaki taşımalar,
g)Mütekabiliyet esasına göre, istiap haddi 3,5 tonu veya toplam yüklü ağırlığı  6 tonu geçmeyen taşıtlarla yapılan eşya taşımaları.

           Uluslararası anlaşma ve sözleşmelerin hükümleri saklıdır.