Src Dersi

ULAŞTIRMA MEVZUATI

Ülkemizde ulaştırma faaliyetleri Ulaştırma Bakanlığı tarafından düzenlenir. Ulaştırma Bakanlığı kuruluş yapısı gereği: Kara, deniz, hava ve demir yolları ulaşımı ve haberleşme faaliyetleri olmak üzere beş ana dalda hizmet verir.
Kara ulaşımı ile ilgili görevler; Ulaştırma Bakanlığına bağlı Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğü tarafından yapılır. Bu amaç ile yayımlanan yönetmelikler Karayolu Genel Müdürlüğü tarafından hayata geçirilir. Uluslararası ulaşım anlaşmaları da Ulaştırma Bakanlığı tarafından uygulamaya konulur.

3 Eylül 2004 günü Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Meslekî Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği, hem eğitim alacakların hem de eğitimi ereceklerin niteliklerini, sorumluluklarını ve yetkilerini tarif ederek, verilecek Meslekî Yeterlilik Belgelerini sınıflandırmıştır. Buna göre karayolu ulaştırma sektöründe çalışanlar Üst Düzey, Orta Düzey yöneticiler ve Sürücüler olarak 3 ana gruba ayrılmıştır.

Her bir grup kendi içinde 2 ana (Yolcu - Yük ve Eşya Taşımacılığı) ve 2 alt -aşlık (Yurtiçi - Uluslararası Taşımacılık) olmak üzere 4 ayrı sınıfa ayrılmıştır. Ayrıca sürücüler için Tehlikeli Madde Taşımacılığı adı altında bir üst seviyede Meslekî Yeterlilik sınıfı da aşağıda belirlenmiştir.

MESLEKİ YETERLİLİK (SRC) BELGE TÜRLERİ

SRC 1 Uluslar Arası Yolcu Taşımacılığı Not: Uluslar arası olduğundan dolayı SRC 2’ yide kapsar
SRC 2 Yurt İçi Yolcu Taşımacılığı
SRC 3 Uluslar Arası Yük-Eşya Taşımacılığı Not: Uluslar arası olduğundan dolayı SRC 4’üde kapsar
SRC 4 Yurt İçi - Yük-Eşya Taşımacılığı
SRC 5 Belgesi Tehlikeli Madde Taşımacılığı Not: bu belgeyi almak için
src 3 veya src 4 belgesi olanlar alabilir.

YÜK, Eşya ve Yolcu Taşımacılığı Yapanların Mesleki Faaliyet Alanı İle İlgili Alması Zorunlu Belgeler;
K 1 Belge Türü : Başkasını yükünü taşıyan araçlar için alınır. (Tarifeli ve Tarifesiz olarak)
K 2 Belge Türü : Kendi eşyasını, kendi aracı ile taşıyan kişiler veya firmalar alır.
K 3 Belge Türü : Ev ve büro eşyası taşıyanlar alır. Örneğin: Evden eve taşımacılık yapan nakliyat firmaları ve kendi ürettiği malları taşıyan firmalar alır.

Yolcu Taşımacılığı yapan firmalar
D 1 Belge Türü Şehirler arası tarifeli yolcu taşımacılığı yapanlar
D 2 Belge Türü Tarifesiz ve geçici olarak yapanlar
D 3 Belge Türü Kendi Personelini kendi aracı ile taşıyanlar

Kamu kurumlarının ticari olarak yaptıkları faaliyetlerde kendi personelini kendi aracı ile taşırken E1 ve E2 yetki belgelerini almaları gerekir.

KARAYOLU TAŞIMA KANUNU VE YÖNETMELİĞİ
Kanunun Amacı

- Karayolu taşımalarını ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlemek,
- Taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak,
- Taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek,
- Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını belirlemek,
- Karayolu taşımalarının, diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı
olarak hizmet vermesini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır.

Kanunun Kapsadığı Konular
Kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan;
- Yolcu ve eşya taşımaları, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç-gereç, yapılan ve benzerlerini kapsar.

Kapsamadığı konular
- Özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar,
- Genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadî teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar,
- Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların römorkları ile yapılan taşımalar,
-Lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römorklarla yapılan taşımalar, bu kanun hükümlerine tâbi değildir.
- Bunun dışında;
- İl sınırları içerisindeki taşımalar ile
- 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere,
- Belediye sınırları içerisindeki şehir içi taşımalar belediyelere bırakılabilir.
-Ayrıca 2007 yılında OKUL SERVİS ARAÇLARI HİZMET YÖNETMELİĞİ çıkartılarak Öğrenci Taşımacılığı ayrı bir yönetmelikle düzenlenmiştir.

Bazı Tanımlar
Ara Durak: Düzenli yolcu taşımacılığında, kalkış noktası ile varış noktası arasında bulunan, yolcuların asgari ihtiyaçlarının karşılandığı ve yolcu indirilip bindirilen yer.
Arızî Sefer: Aynı taşıtla bütün güzergâh boyunca aynı yolcu grubunun taşınması ve kalkış noktasına geri getirilmesi şeklindeki kapalı kapı seferleri ile gidişi dolu, dönüşü boş veya gidişi boş, dönüşü dolu seferlerdir.

Dağıtıcı: Tek parçada en fazla 5 kg ağırlığındaki kargoların kısa sürede kapıdan kapıya kendi nam ve hesabına dağıtımını yapacak gerçek ve tüzel kişi,

Depo: Eşyanın açık veya kapalı alanda muhafaza edilmesine uygun olan yer.

Düzenli Sefer: Belirli bir zaman ve ücret tarifesine göre, tespit edilmiş bir güzergâhta önceden açıklanmış yerleşme birimleri arasında yapılan taşımalar.

Eşya (yük): İnsandan başka taşınabilen canlı veya cansız her türlü nesneye eşya denir.

Gabari: Taşıtların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçüler.

Gönderen: Eşyayı taşımacıya teslim eden, gönderileni belirleyen ve taşıma senedini imzalayan kişi.

Gönderilen: Sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi ve taşıma senedinde belirtilen eşyanın teslim edileceği kişi.

İstiap Haddi veya Taşıma Kapasitesi: Bir taşıtın veya aracın güvenle taşıyabileceği imalat standardında belirtilen en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısı.

Kalkış Noktası: Yolcunun taşıta bindiği veya eşyanın taşımacıya teslim edildiği yer.

Kargo: Tek parçada en fazla 100 kg' mı geçmeyen genellikle ambalaj ve kap erişinde olan küçük boyutlu koli, sandık, paket gibi parça eşya

Mekik Sefer : Birden fazla gidiş ve dönüş seferinde aynı kalkış yerinden aynı varış erine önceden gruplandırılmış yolcuların taşınması.

Orta Düzey Yönetici (ODY): Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliğin taşımacılık faaliyetlerini sürekli ve etkin bir şekilde sevk ve idare eden müdür/idareci, şef, uzman, operasyon yöneticisi, operatör ve benzeri unvanlarla istihdam edilen kişi.

Özel İzin Belgesi: Taşımalarda geçiş belgesi aranmadan, geçiş belgesi yerine geçmek üzere ve Türk ihraç ürünlerini taşımak amacıyla yabancı plakalı taşıtlara verilen belge.

Parça Başına Taşıma: Bir veya birden çok gönderenin aynı veya birbirinden ayrı gönderilene ait eşyaların taşınması.

Sevk İrsaliyesi: Yurt içi taşımalarda, gönderilen eşya için, gönderen tarafından düzenlenen eşyanın içeriğini, ağırlığını, hacmini, paketleme veya ambalaj şekli ile gerçek değerini belirleyen ve gönderenin beyanına dayanan ilgili mevzuat hükümleri uyarınca düzenlenen belge.

Taşıma Güzergâhı: Taşımanın başladığı kalkış noktasından bittiği varış noktasına kadar ara duraklar da dâhil takip edilen yol.

Taşıma Hattı: Düzenli yolcu taşımacılığında, taşımanın başladığı kalkış noktası ile bittiği varış noktasındaki yerleşim yerleri.

Taşıma Senedi: Eşya ve kargo taşımalarında gönderen ile yetki belgesi sahibi arasında akdedilen, ilgili diğer mevzuat ve KTY' de belirlenen şartlan içeren belge ile bu tür bir sözleşmede bulunması gereken bilgileri içermesi halinde taşıma senedi yerine geçecek olan taşıma faturası, taşıma irsaliyesi veya irsaliyeli taşıma faturası.

Taşımacı: Taşımacı yetki belgesine sahip olan ve kendi nam ve hesabına taşımayı bir ücret karşılığı üstlenen gerçek veya tüzel kişiler denir.
Taşıt Belgesi: Yetki belgesi sahibinin kullanacağı taşıtların niteliğini ve sayısını liste halinde gösteren yetki belgesinden ayrı, yetki belgesinin eki olarak düzenlenen belge.

Taşıt Kartı: Bir taşıtın yalnız bir yetki belgesinin eki taşıt belgesinde kayıtlı olduğunu ve bu belge altında çalıştırılabileceğini gösteren belge.

Transit Taşıma: Herhangi bir ülkede başlayan ve en az bir ülke topraklan üzerinden geçtikten sonra bir başka ülkede sona eren, başlama ve sona erme ülkeleri dışında kalan ülkeler üzerinden yapılan taşımaları kapsayan yolcu veya eşya taşımaları.

Ücret Tarifesi: Düzenli taşımalarda taşıma faaliyetlerini ücret yönünden düzenleyen ve uyulması zorunlu olan belge.

Üst Düzey Yönetici (ÜDY): KTFMYEY kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliği temsil ederek yeterli, sürekli ve etkin bir şekilde yöneten yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel koordinatör, genel sekreter ve benzeri konumundaki veya bu unvanlarla istihdam edilen kişi

Zaman Tarifesi: Düzenli taşımalarda taşıma faaliyetlerini zaman yönünden düzenleyen ve uyulması zorunlu olan belge.

YETKİ BELGESİ ALMA ZORUNLULUĞU
Ticarî amaçlı karayolu ulaştırma faaliyetlerinde bulunacak şahıs ve firmalar faaliyetlerine uygun bir belgeyi Ulaştırma Bakanlığından almak zorundadırlar. Taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verilir.
YETKİ BELGESİ ALABİLMEK İÇİN
1. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak veya,
2. Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliğe sahip bir kuruluş olmak,
3. Kişi firmasında kişinin kendisinden, tüzel kişiliklerde ise firmanın temsil ve ilzam yetkililerinden, aranan mesleki saygınlığa sahip olmak. ilgili ticaret odaları veya sanayi odalarına kayıt olmak.
4. Kendi eşyasını ve kendi personelini taşımak üzere B3, Cl, D3, ve K2 türü yetki belgesi talebinde bulunanlar ile kamu kurum ve kuruluşları (El ve E2) hariç olmak üzere
a. Faaliyet alanlarına uygun en az birer adet üst düzey yönetici (ÜDY) , orta düzey yönetici (ODY) Meslekî Yeterlilik Belgesine sahip olmaları; yoksa bu belgelere sahip kişi veya kişileri istihdam etmeleri,
b. Gösterecekleri faaliyet alanlarına uygun en az bir adet Orta Düzey Yönetici, belgesine sahip olmaları yada (ODY) belgesine sahip kişi veya kişileri istihdam etmeleri,
5. İşletmenin kurulması, yükümlülüklerini yerine getirmesi ve iyi yönetilmesi için yetki belgesi türlerine göre, Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 13'üncü maddesinde belirlenen gerekli kapasite, tonaj ve malî yeterlilik değerlerine sahip olmaları,
6. Bakanlıkça belirlenen belge ücretlerini ödemiş olmaları şarttır.

YETKİ BELGESİNİN İPTALİ TAHRİF EDİLMESİ
Yetki belgesi alma şartlarından herhangi birinin taşınmadığının somadan anlaşılması, faaliyet sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilip de verilen süre içerisinde giderilmemesi halinde yetki belgeleri iptal edilir. Yetki belgeleri, taşıt belgeleri veya taşıt kartı üzerinde tahrifat yapan yetki belgesi sahiplerine idarî para cezası verilir.

Uluslararası yolcu ve eşya taşımaların kapsamları:
a. Türkiye'ye karayoluyla veya demiryoluyla herhangi bir sınır kapısından giren veya Türkiye'nin herhangi bir limanına denizyolu ile gelen karayolu taşıtlarıyla yapılan transit taşımaları kapsar,
b. Türkiye'ye demiryolu, denizyolu veya havayoluyla gelen ve varış noktasından karayolu taşıtlarıyla üçüncü ülkelere yapılan taşımaları kapsar.
c. Türkiye'den karayolu taşıtları ile diğer ülkelere yapılan taşımaları kapsar.
d. Diğer ülkelerden karayolu taşıtları ile Türkiye'ye yapılan taşımaları kapsar.

Uluslararası taşımaları, uluslararası taşıma anlaşmalarına göre taşıma yapmaya yetkili veya bakanlıkça izin verilmiş yabancı plâkalı taşıtlar ile uluslararası taşımalar için bakanlıktan yetki belgesi almış taşımacılara ait taşıtlar yapılabilir.

GEÇİŞ ÜCRETLERİ
Karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin giderlere katkıda bulunmak üzere yabancı plâkalı araçlardan alınan ücrete geçiş ücretleri denilir.

PARA CEZALARININ ÖDENME SÜRESİ
Ödemeler derhâl yapılmadığı takdirde, para cezalan tutanağın tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde ödenmesi gerekir. 30 gün içerisinde ödenmeyen cezalar 2 katına çıkar ve ödeme süresi 10 gün daha uzar, bu süre içinde de ödenmeyen cezalar 3 katına çıkar.

PARA CEZALARINA İTİRAZ VE SUÇLARDA TEKRAR
Para cezalarına karşı tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
Bir yıl içinde aynı nitelikte üç defa suç işlediği tespit edilen gerçek ve tüzel kişilere, işlediği suçların cezalarının toplamının (10 katı) para cezası verilir. Şoförün Sürücü Mesleki Yeterlilik (SRC) Belgesi (1 yıl) süreyle askıya alınır.

ÜCRET VE ZAMAN TARİFELERİ
Ücret tarifeleri, yetki belgesi sahiplerince geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanır ve bakanlığa bildirilir. Gerektiğinde taban ve tavan ücretleri bakanlıkça tespit edilebilir.
Düzenli yolcu ve eşya taşımaları zaman tarifesine tâbidir. Taşımacılar tarafından geçerlilik süresi de belirtilmek suretiyle hazırlanan zaman tarifeleri, bakanlıkça onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
Ücret ve zaman tarifelerine uyulması ve bu tarifelerin görülebilecek şekilde işyeri, terminal ve bilet satış yerlerine asılması ve taşıtlarda bulundurulması zorunludur