Ody - Üdy Dersi

SİGORTA VE SORUMLULUK SİGORTALARI

A. TANIM VE SİGORTANIN KONUSU-ÖNEMİ

 

Sigorta Nedir?

Gerçek ya da tüzel kişilerin güncel veya gelecekte karşılaşacağı her nevi tehlikeden (rizikodan) doğan zararları tazmin etmeyi taahhüt etmelerine sigorta denir.

 

Ani ve beklenmedik risklere karşı önceden ödenen pirim karşılığında riskin sigorta şirketine transferini kapsayan iki taraflı sözleşme sigortanın konusunu oluşturur.

 

Sigortanın Önemi

Sigortanın önemini daha çok kavradığımız bu günlerde malımızı, yuvamızı, işimizi, canımızı güvence altına almak içinbir faciayla, bir kazayla, veya herhangi bir riskle yüz yüze gelmeyi beklememeliyiz. Olabilecek herhangi bir kazada, faciada veya herhangi bir rizikoda belki can kaybını engelleyemeyiz, ancak en azından sigorta yaptırarak geride kalan bir yaşamı veya yaşamımızı maddi olarak güvence altına alabiliriz.

 

Sigorta Poliçesi Nedir?

Sigortalının teklifi, sigortacının kabulü sigorta priminin ödenmesi ile geçerli olan ve sigorta hukukuna göre hazırlanan sözleşmeyi gösteren belgeye denir. Poliçe üzerinde sigorta şirketinin unvanı, adresi, sigortalının adı, riskle ilgili bilgiler, prim, sigorta başlangıç ve bitiş tarihleri, sigorta koşulları vs. yer alır.

 

Sigorta nerede geçerlidir?

Sigorta sözleşmenin yapıldığında gösterilen coğrafi sınırlar içersinde geçerlidir. Yurtiçi sigortalarda T. C sınırları, uluslararası sigorta sözleşmelerinde ise sözleşmede gösterilen sınırlar geçerlidir.

 

B. BAŞLICA SİGORTA TÜRLERİ

-Can Sigortaları

-Hayat Sigortası

-Ferdî Kaza Sigortası

-Sağlık Sigortası
-Mal Sigortaları

-Kasko vb. Otomobil Sigortalan

-Yangın Sigortası
-Nakliyat Sigortası (Emtia Nakliyat Sigortası)

-Mühendislik Sigortaları

-Sorumluluk Sigortaları

-Hukuksal Koruma Sigortaları

-Kredi Sigortaları

 

Nakliyat Sigortaları

Denizcilikle İlgili Sorumluluklar

Depo İşleten Sorumluluğu Sigortası

Gezinti Tekneleri Sigortaları

Kıymet Taşıma Sigortaları

Nakliyat Emtea Taşıma Sigortalan

Tekne Kira/Kazanç Kaybı Sigortaları

Tekne/Makine Sigortası

Tekne/Yat İnşa Sigortaları

Uluslararası Nakliyeci Sorumluluk Sigortalan

Yurtiçi Nakliyeci Sorumluluk Sigortası

 

C. SİGORTANIN TEMEL İLKELERİ

I. Sigorta edilebilir risk-menfaat-riziko

II. Azami iyi niyet

III. Tazminat

IV. Hakkın Devri

V. Hasara Katılım

VI. Yakın Sebep

 

Sigorta Edilebilir Menfaat (Risk)

Sigortalının sigorta konusu mal ya da yaşamının zarara uğraması veya bir sorumluluğun gerçekleşmesinden ötürü yasal bir mali kaybı var ise, Sigorta Edilebilir Menfaatten söz edilebilir. Hasara neden olması tamamen tesadüflere ve sigortalının kontrolü dışındaki olaylara bağlı, ekonomik, sosyal ve siyasal sonuçları bakımından geniş kitleleri etkilemeyen riskler, sigorta edilebilir niteliktedir.

 

Riziko(Tehlike)

Riziko "sigorta akdinin taraflarının kendi iradeleri dışında kalan, gerçekleşmesi veya gerçekleşme tarihi belirsiz olan zarar veya başkaca uygun olmayan bir hal doğuran ama müstakbel yani istikbale ait bir durumdur.

Riziko sigorta akdinin esaslı bir unsuru olup, eğer sigorta sözleşmesinde gösterilmemişse, sözleşme geçersiz olur. Rizikonun belli bir frekansı olmalıdır, yani rastlanabilir olmalıdır. Hukuken sigorta edilmesinde herhangi bir sakınca bulunmamalıdır.

 

Azamî İyi Niyet

Bir sigorta sözleşmesinin tarafları, sigortacı ile sigortalıdır. Sigorta sözleşmesinin oluşturulması aşamasında her iki taraf için de söz konusu olan ortak nokta, tamamen karşı tarafın vermiş olduğu bilgiye güvenmek durumunda olmalarıdır. Taraflardan birinin iyi niyetli olmaması nedeniyle karşı tarafagerçek olmayan bilgi vermesi, karşı tarafı yanıltmak ve istemediği bir sözleşmeye girmesini sağlamak, iyi niyet prensibinin ihlali, karşı tarafa sözleşmenin feshi hakkını vermektedir.

 

Tazminat

 

Risk gerçekleşip hasar oluştuğunda hasarın telafisine yönelik ödemeler sigortanın tazminat prensibi çerçevesinde sayılır. Tazminatlar da iki türdür:

 

Maktu Tazminatlar: Sigorta sözleşmesinde (Poliçede) bahsi geçen risk gerçekleştiğinde ödenecek tazminat miktarı sabit bir miktar olarak belirlendiği durumlarda ödenen tazminattır. En yaygın örnek hayat sigortalarında Vefat Sigortaları ve Ferdî Kaza Sigortaları'dır.

 

Hasar Tazminatları: Sigorta sözleşmelerinde sözleşmeye konu risk oluştuğunda meydana gelen hasarı onarmak üzere ödenen tazminatlardır.

 

Halefiyet ve Hakların Devri

Bir kimsenin bir başkasına karşı sahip olduğu hakların, üçüncü bir kişiye devredilip bu üçüncü kişi tarafından kullanılmasına hukuk dilinde Halefiyet adı verilmektedir.

 

Hasara Katılım

 

Sigorta konusunun birden çok sigortacıya sigorta ettirilmiş olması halinde zararın, bu sigortacılar tarafından ortaklaşa karşılanması ile hasar oluştuğunda hasarın poliçede belirlenen miktarda ve oranda sigortalı tarafından karşılanması hasara katılımdır.

 

Yakın Sebep

Bir hasarın meydana gelmesine neden olan en etkili ve bilinen sebeptir. En önemli özelliği, hasarın oluşumuna etkili olması veya katkıda bulunmasının neticesinde tek başına belirleyici olmasıdır.

Örnek; itfaiyenin yangını söndürmek ve komşu binaların yanmasını önlemek amacıyla sıktığı su, evdeki yanmış eşya ve komşu binalarda da zarara neden olur.

 

D. SİGORTA HUKUKU

Sigorta Hukuku, sigorta ilişkilerini ve sigortacılıkla uğraşan müesseselerin çalışmalarını düzenleyen hukuk kurallarının bütününe ve bu kuralları bir sistem içinde tetkik eden hukuk dalına sigorta hukuku diyoruz.

 

Kısaca Sigorta Hukuku Tarihi

XIV. yy. İtalya'nın kıyı şehirlerinde başlamıştır. Sigortacılık başta özel kişiler tarafından geliştirildi. Cenovalılar, Venedikliler ve bazı Hansa şehirlerinde tacirler münferit olarak sigortacılıkyapıyorlardı.

Türkiye'de ise ilk 1872 yılında yabancı sigorta şirketleri faaliyetlerine başlamışlardır. Atatürk’ün direktifleri doğrultusunda kurulan Milli Reasürans A.Ş. ile yerli sigorta şirketleri doğmuştur. Bugün Türkiye'de Hazine Müsteşarlığı tarafından ruhsat verilmiş şirketler Türkiye'de faaliyet göstermektedir.

 

Ülkemizde Sigortacılık hizmetleri

Ülkemizde Sigortacılık hizmetleri Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünce düzenlenmektedir. Sigortanın tarafları sigorta ile ilgili bir konuda anlaşmazlığa düştüklerinde Sigorta Reasürans Birliğine ve Hazine Müsteşarlığına başvuruda bulunabilirler.

 

Sigorta Hukukunun Niteliği

 

Nitelik açısından baktığımızda Sigorta Hukukunun üç yönünügörebiliriz.

A-Sigorta Sözleşmeleri Hukuku ki, bu bölüm Ticaret Kanunun bir bölümünü teşkil eder.

B-Ticaret Hukuku ise aynen bir Medeni Hukuk ya da Borçlar Hukuku gibi Özel Hukuk dalında yer alır.

C-Sigorta Murakabe Kanunu niteliği biraz daha farklı olarak ve Sigorta Branşına özel düzenlenmiştir.

 

Sigorta Hukukun Müeyyideleri

Sosyal hayatı düzenleyen kuralların (din, ahlak, görgü ve hukuk) hepsinin bir yaptırımı vardır.

Hukuk kurallarının yaptırımı maddi, diğerlerinin yaptırımı manevidir.

 

Sigorta Hukuk Kurallarının müeyyideleri;

•         Ceza (Ölüm cezası, Hapis cezası. Para cezası vb.)

•         Cebr-i İcra.

•         Tazminat (maddi tazminat ve manevi tazminat)

•         Hükümsüzlük (yokluk-butlan-geçersizlik-tek taraflı bağlamazlık halleri).

•         İptal.

•         Kamu hizmetlerden mahrumiyet

•         Bir meslek veya sanatın icrasının geçici olarak yasaklanması

 

Sigorta Hukukunun Konusu

Sigorta Hukuku, sigorta akdi ile ilgili şahıslar arasındaki ilişkilerle, sigortacılıkla uğraşan kurumların çalışmalarını düzenleyen hukuk kurallarını bir sistem içinde inceleyen özel hukuk dalıdır. Bu kurallar esasen Türk Ticaret Kanunun 5.Kitabı ile Sigorta Murakabe Kanununda yer almaktadır.

 

Sigorta Hukukunun Kaynakları

Hukukun nasıl ve ne suretle meydana geldiklerini ifade ederler. Hukukun 3 tür kaynağı vardır. Bunlar yazılı, yazısız ve yardımcı kaynaklardır.

 

Sigorta Hukukunun Yazılı Kaynakları Türk Ticaret Kanunu TTK 'nın 5. kitabı ve bunun dışındaki hükümleri Borçlar Kanunu,TTK md. 1264/1 uyarınca eğer TTK 5. Kitabında hüküm bulunamıyorsa Sigorta Sözleşmeleri Hakkında B.K ilgilihükümleri uygulanır. Sigorta Murakabe Kanunu, 1168 Sayılı Mükerrer Sigorta İnhisarı Hakkında Kanun.

 

Yazısız Kaynaklar

Herhangi bir makam tarafından konulmayan, kendiliğinden oluşan, toplum vicdanında yer alan ve bazı hukuk dallarında tali (ikinci derecede) hukuk kaynağı olan yazısız hukuk kurallarıdır. Hukuk sistemimizde örf adet hukuku olarak ifade edilir.

 

Yardımcı Kaynaklar

Bir hukuki uyuşmazlığın çözümünde hakimin gerekli olması durumunda yazılı ve yazısız kaynaklardan sonra başvurduğu kaynaklardır. Bunlar;

 

Doktrinler (ilmi görüşler): Tartışmalı olan hukukî konularda hukuk bilim adamlarının ileri sürmüş oldukları, görüş, düşünce ve kanaatlerdir.

 

İçtihatlar (Yargısal Kararlar): Mahkemeler tarafından verilenkararlardan çıkan hukuk kuralları olup başka mahkemeler tarafından örnek alman bir mahkeme kararıdır. Hakimler karar verirken davadaki olaya benzer bir olay hakkında üst mahkemelerin daha önce vermiş oldukları kararı dikkate alarak karar verirler. İşte örnek alınan bu üst mahkeme kararı, "içtihat" olarak kabul edilir.

 

E. SİGORTA SÖZLEŞMESİ KAVRAMLAR

 

Sigorta Primi

Prim sigortacının sigorta himayesini sağlama borcunun karşılığıdır. Kısaca sigortanın ücreti veya rizikonun bedelidir. Primin iki unsuru vardır.

 

Safı Prim: Safı prim rizikonun matematiksel ifadesidir. Rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortacının ödeyeceği tazminatı karşılar.

 

Prim Yükü: Prim yükü safı prime yapılan zamdır. Bu zam sigorta işletmesinin masraflarını karşılamaya yarar. Ayrıca primin iki ana ilkesi vardır.

 

a- Primin rizikoya uygun olması

b- Primin bölünebilirliği ilkesi

 

Sigorta Bedeli

Sigorta bedeli, riziko gerçekleşince sigortacının tazmin edeceği en yüksek miktardır. Taraflarca kararlaştırılır ve genellikle poliçede gösterilir. Poliçede gösterilmemişse, zarar sigortalarında rizikonun gerçekleştiği andaki menfaat değeri aynı zamanda sigorta bedeli sayılır.

 

Sigorta Ettiren

Sigorta ettiren sigortacı ile akit yapan, sözleşmeye taraf olan kimsedir. Ancak bir sigorta ilişkisinde akdin bu iki tarafından başka ilgili üçüncü kişilerin görülmesi mümkündür. Örneğin Sigortalı malı iktisap eden, gayrimenkul üzerindeki rehinli alacaklı, zarar gören kişiler veya lehdar buna örnek teşkil edebilir.

 

 

Sigorta Sözleşmesi

Sigortalının menfaatini ihlal eden tehlikenin gerçekleşmesi halinde, tazminat vermeyi veya sigortalının hayatında meydana gelen belli olaylar üzerinde ödemede bulunmayı taahhüt eder.Sözleşme ile her iki taraf birbirlerine karşılıklı olarak edim yükümlülüğüne altına girer.

 

Sigorta sözleşmesini (poliçe) öteki sözleşmelerden ayıran özellik, sigortacının edim yükümlülüğünün gelecekte belirli olmayan olgulara (sigorta edilen menfaatin tehlikeye maruz kalmasına) bağlı olmasıdır.

 

F. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ

 

Sigorta sözleşmesi TTK.nu 1263. maddesinde tarif edilmiş olup; "Sigorta bir akittir ki, bununla sigortacı bir prim karşılığında diğerbir kimsenin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan bir tehlikenin (bir rizikonun) meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi yahut bir veya birkaç kimsenin hayat müddetleri sebebiyle veya hayatlarında meydana gelen belli bir takım hadiseler dolayısıyla bir para ödemeyi veya sair edalarda bulunmayı üzerine alır."

 

 

Sigorta Sözleşmesinin Nitelikleri

Sigorta akdi bir özel hukuk akdidir. Sigorta akdi TTK da düzenlenmiş olsa da taraflara çeşitli borçlar yükleyen bir Borçlar hukuku akdidir. Sigorta akdi karşılıklı her iki tarafa da tam borçyükler. Sigorta akdi ivazlı bir akittir. Sigorta akdi sürekli borç doğuran bir akittir. Sigorta akdi rızai bir akittir. Sigorta akdi dürüstlük ve iyiniyet esasına bağlıdır. Sigorta akdi şekilsiz bir akittir. Sigorta akdi şarta bağlı değildir.

 

 

Sigorta sözleşmesinin Yazılı olması

TTK.nun 1265. maddesi: "sigortacı, sigorta ettirene sigorta mukavelesi gereğince, her iki tarafın sahip olduğu hak ve borçları gösteren ve kendi tarafından imza edilen bir sigorta poliçesi veya onun yerine geçmek üzere bir muvakkat sigorta ilmühaberi(geçici sigorta belgesi) ekleriyle beraber vermeye mecburdur. Sigortacı istediği takdirde sigortalı dahi poliçe veya ilmühaberin ve eklerinin bir örneğini imzalayarak sigortacıya vermekle mükelleftir." Hükmü ile sigortacıya poliçe verme borcunu oluşturmuştur

 

 

Sigorta Sözleşmesinde Asgari Neler Yazılmalı

-Sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa sigortadan faydalanan kimselerin ad ve soyadı veya ticaret unvanı ve ikametgâhları.

-Sigortanın konusu.

-Sigortacının üstüne aldığı rizikolarla bunların başlayacağı ve son bulacağı an.

-Sigorta Bedeli.

-Primin tutarı ile ödenme /amanı ve veri.

-Sigortacının üstüne aldığı rizikoların hakiki mahiyetlerini tamamen tayine yarayacak bütün haller,

-Tanzim tarihi.

-Sigorta Genel Şartları.

 

 

Sigortacılık Kanununa Göre Sigorta Sözleşmesi

Sigorta sözleşmesinin ana muhtevası, Müsteşarlıkça onaylanan ve sigorta şirketine aynı şekilde uygulanacak olangenel şartlara uygun olarak düzenlenir. Ancak, sigorta sözleşmelerinde işin özelliğine uygun olarak özel şartlar tesis edilir.Hu hususlar, sigorta sözleşmesi düzenlenmesinde özel şartlar başlığı altında herhangi bir yanılgıya neden olmayacak şekilde açık olarak belirtilir.

 

Hayat sigortalarına ilişkin sözleşmelerin yapılmasına dair teklifnamenin, sigorta şirketine ulaştığı tarihten itibaren 30 gün içinde sigorta şirketi tarafından reddedilmemesi halinde sigorta sözleşmesi yapılmış olur.

 

Sigorta şirketi ve sigorta acenteleri tarafından, gerek sözleşmenin kurulması gerekse sözleşmenin devamı sırasında sigorta ettiren, lehdar ve sigortalıya yapılacak bilgilendirmeye ilişkin hususlar yöneltmelikle düzenlenir.

 

Sigorta sözleşmelerinde kapsam dahiline alınmış olan riskler haricinde, kapsam dışı bırakılmış riskler açıkça belirtilir. Belirtilmemiş olan riskler teminat kapsamında sayılır. Sigorta sözleşmesinde yabancı kelimelere yer verilemez.

 

Sigorta Sözleşmesinde Süre

 

Sigorta akdinin bir diğer unsuru da akdin devam süresidir. Bu süre akdin kuruluş anından yani sigortacının kabul beyanının, icapta bulunan sigorta ettirene varmasından itibaren işlemeye başlar. Sigorta süresine hem sigortacı hem de sigorta ettiren uymak zorundadır. Kural olarak sürenin bitiminden önce akdi sona erdirme imkânları yoktur. Trafik sigortasında süre, sözleşmenin yapıldığı günün öğlen saati olan 12.00 de başlar ve biteceği tarihteki günün yine 12.00 da biter.

 

Sigorta Sözleşmesinde Uygulanacak Hükümler

Emredici nitelikteki Hükümler, Akit(Sözleşme) Hükümleri, TTK'nın Sigorta Hukukuna dair hükümleri, Borçlar Kanunu, Ticari Hükümler, Ticari Örf ve Adet, Genel (Umumi) Hükümler.

 

Sigorta Akdinin Kuruluşu

Sigorta Akdinin Akit Serbestisi İlkesine Göre Kurulması

 

Sigorta Akdi rızai bir akittir. Sigorta ettirenin ve sigortacının karşılıklı ve birbirine uygun iradelerini.serbestçe beyan etmeleri (yani icap ve kabul) ile akit kurulmuş olur.

 

Sigorta Akdi Kurma Zorunluluğu

Türk Özel Sigorta Hukukunda bazen kanundan bazen de kanundan başka tasarruflardan doğan akit kurma mecburiyeti vardır. Bu mecburiyet sonucunda kurulan sigortalara Mecburi/Zorunlu Sigortalar diyoruz. Mecburi sigortanın en güzel örneği Mecburi Trafik Sigortalarıdır.

 

Sigorta Akdinin Yürürlüğe Girmesi

 

Kural: Sigorta Akdi, primin veya ilk taksidinin ödendiği tarihten itibaren yürürlüğe girer (Akdin maddi başlangıcı). Başka bir ifadeyle, sigortacı, primin veya ilk taksidinin ödendiği tarihten itibaren gerçekleşen rizikolardan sorumlu olur.

 

 

Sigorta Akdinin Yürürlüğe Girişinde İstisnalar

 

1 - Kanuni İstisna

Kara ve denizde mal taşıma sigortalarında sigorta akdi kurulduğu tarihte yürürlüğe girer. Yani sigortanın şekli başlangıcı ile maddi başlangıcı aynı tarihe başlar. Bu tarihten itibaren gerçekleşen rizikolardan sigortacı sorumludur.

 

 

2- Akdi İstisna

Sigorta akdinin primin veya ilk taksidinin ödendiği tarihte yürürlüğe gireceği kuralı sigorta ettiren lehine olmak üzere taraflarca değiştirilebilir.

 

 

Sigorta Akdinin Değiştirilmesi

Taraflarca sigorta akdinin şartlarında yapılacak değişiklikler eskisine ek bir sözleşme(zeyilname) imzalanarakgerçekleştirilebilir.

 

Sigorta Akdinin İspatı

Sigorta akdinin ispatı için kural olarak yazılı delil gerekir. Yazılı delillerin başında poliçe gelir. Ancak poliçe, sigorta akdinin yegane ispat aracı değildir. Poliçenin yanı sıra zeyilname, mektup, telgraf, ticari defterler de sigorta akdinin ispatına yarayabilirler. Ayrıca sigortacının ikrarı da bir ispat vasıtasıdır.

 

Sigorta Akdinin Hükümleri (Borç ve Sorumluluklar)

Sigorta akdinin tam iki taraflı yani karşılıklı bir akit olması nedeniyle, taraflardan birinin borcu, diğerinin alacağını teşkil eder.

 

G. PRİM ÖDEME BORCU (SİGORTA ETTİREN AÇISINDAN)

 

Prim sigortacının, sigorta himayesi sağlama borcunun karşı edimini teşkil eder. Karşılıklı sigortada prim aidat adını alır. Prim sigorta akdinin bir unsurudur.

 

a- Prim Borçlusu

Prim ödeme borcu, kural olarak, akdin diğer tarafı sıfatıyla sigorta ettirene aittir. Sigorta ettirenin ölümü halinde.prim borcundan mirasçılar sorumludur.

 

b- Prim Alacaklısı

Prim alacaklısı sigortacıdır. (Bu kişiler ise; Sigorta Şirketi, Sigorta Şirketinin sözleşmeyle yetki verdiği acenteleri veacentelerin yetkili temsilcileri)

 

Prim Borcunun Kapsamı

 

Miktar: Sigorta ettiren akit ile belirlenen primi öder. Miktar sözleşmede yazılıdır.

 

Primin Tenzili: Bir yıldan uzun süreli yapılan sigorta akitlerinde, eğer prim rizikoyu ağırlaştıran sebepler göz önünde bulundurularak belirlenmişse, bu sebeplerin ortadan kalkması halinde, sigorta ettiren gelecek yıllar için primden tenzilat yapılmasını talep edebilir.

 

 

Ödeme Şekli

Prim, kural olarak, para ile (nakden) ödenir. Sigortacı ile sigorta ettiren anlaşarak, başka bir ödeme şekli kararlaştırabilirler. Prim kural olarak, bir defada ( peşinen) ödenir. Ancak taraflar primin taksitle ödenmesini de kararlaştırabilirler.

 

 

Ödeme Zamanı

Sigorta akdi kurulunca, sigortacının poliçe verme mükellefiyeti doğar. Poliçenin düzenlenip,sigorta ettirene verilmesini takiben de, kural olarak sigorta ettirenin prim borcu muaccel olur.

 

İstisna: Kara ve deniz yoluyla taşıma sigortalarında poliçe düzenlenmemiş olsa dahi, akdin kurulduğu anda sigorta ettirenin prim borcu muaccel olur.

 

 

Ödeme Yeri

Prim borcu, Borçlar Kanunundaki genel kuralın (para borcunun, alacaklının ikametgâhında ödenmesi, BK.md.73/1) tersine, sigorta ettirenin yani borçlunun ikametgâhında ödenir. Bu tür ödemeden amaç sigorta ettirene kolaylık sağlamaktır. Bu düzenlemenin aksi taraflarca kararlaştırılabilir.

 

Primin Ödenmemesinin Hukuki Sonuçları

Primin ilk taksidinin ödenmemesi halinde; sonuçları şu şekilde belirlenebilir:

Sigortacının sorumluluğunun primin ilk taksidinin ödenmesinden sonra başlayacağı hallerde; Primin ilk taksidinin poliçenin teslim edildiği günün bitimine kadar ödenmesi gerekmektedir. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, sigorta himayesi başlamayacağı gibi, sigorta ettiren kendiliğinden temerrüde düşecektir.

 

Sigortacının sorumluluğunun primin ilk taksidinin ödenmesinden önce ( sözleşmenin kurulması/ poliçenin teslimiyle birlikte) başlayacağının kararlaştırıldığı hallerde; Poliçenin tesliminden itibaren 30 gün içinde, primin ilk taksidinin ödenmesi gerekmektedir. 30 günlük sürenin ilk 15 gününde sigortacının sorumluluğu (sigorta himayesi) mevcuttur.Yani, rizikonun bu süre içinde gerçekleşmesi halinde, sigortacı tazminat ödemekle yükümlüdür.

 

Prim Borcunun Sona Ermesi

Sigorta akdi kanuni veya herhangi bir sebeple sona ermişse, sona erme tarihinden sonraki döneme ilişkin prim borcu da ortadan kalkar. Ödenmişse, sigorta ettirene iade edilir. Bu husus primin sigorta himayesinin karşılığını teşkil etmesi esasının bir neticesidir.

 

Sigortalı Malın Sahibinin Değişmesi

TTK: 1303.m: "Mukavele müddeti içinde sigorta edilen malın sahibi herhangi bir surette değişmişse, mukavelede aksine hüküm olmadıkça sigortadan doğan hak ve borçlar o malın rizikosu kendisine ait olduğu tarihten itibaren yeni sahibine intikal eder.”

 

H. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

1-Süre: sigorta sözleşmesinde öngörülen sürenin bitiminde sözleşme sona erer.

2-Rizikonun gerçekleşmesi; sigorta edilen rizikonun sigorta süresi içinde gerçekleşmesi ile tam ziya varsa sigorta sözleşmesi sona erer. Kısmi hasarda, kalan kısım için sigorta himayesi devam eder.

3-Sigorta konusunun ortadan kalkması ile; (sigorta himayesi dışında bir riziko sebebiyle zayi olma).

4-Taraflardan birinin feshi ile.

5-Sözleşmenin taraflarının Anlaşma ile,

6-Aciz Haline düşme;(TTK.nun 1302.maddesinde düzenlenmiştir.)

 

I. KARAYOLU TAŞIMALARINDA MALİ SORUMLULUK VE SİGORTA ZORUNLULUĞU

(KARAYOLU TAŞIMA KANUNU VE KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU)

 

MALİ SORUMLULUK SİGORTALARI

Sorumluluk Sigortaları "genel tanım" içinde, sigortalının üçüncü şahıslara vereceği zararlar sonucu, karşılaşacağı tazminat taleplerini, sigorta şirketinin karşıladığı poliçeler olarak ifade edilebilir.

 

Karayolları Motorlu Araçlar Mali Sorumluluk Sigortaları

Aracın işletmesinin bir kimsenin ölümü veya yararlanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına neden olması halinde motorlu aracı işletenin sorumluluğunu karşılamak üzere yapılması zorunlu sigortaya; Mali Sorumluluk Sigortası denir. Zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar, trafikten men edilir.

 

Kazayı yapan aracın tespit edilmesi durumunda; mali sorumluluk sigortasını yaptırmamış olan araçların kazalarında; sigortacının iflası durumlarında ve çalınmış ve gasp edilmiş araçların meydana getirdikleri kazalardaki bedensel zararları karşılamak amacıyla Garanti Fonu oluşturulmuştur

Karayolları Motorlu Araçlar Mali Sorumluluk Sigortaları genel olarak motorlu aracın işletilmesi sırasında üçüncü şahıslara verilen zararları karşılayan sigortalardır. Bu branş altında üç farklı sigorta vardır. Bunlar:

 

1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik sigortası),

2. Motorlu Kara Taşıt Araçları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası,

3. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası

 

MADDE 17. Şehirlerarası ve uluslararası yolcu taşımacıları; duraklamalar dahil olmak üzere yolcunun kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre içinde meydana gelecek bir kaza nedeniyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyasının zarara uğramasından dolayı sorumludur. (Zorunlu karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası)

 

MADDE 18: Taşımacılar, yolcuya gelebilecek bedenî zararlar için bu Kanunun 17 nci maddesinden doğan sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadır. Ancak, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık gerekli gördüğü takdirde, tespit edeceği yabancı ülkelerde ortaya çıkabilecek zararları teminat kapsamı dışında tutabilir. Bu Kanunda öngörülen karayolu taşımacılık malî sorumluluk sigortası Türkiye'de karayolu motorlu araçlar zorunlu malî sorumluluk sigortası branşında ruhsatı bulunan sigorta şirketleri tarafından yapılır.

 

Hak sahiplerinin çokluğu ve zorunlu malî sorumluluk sigortası

MADDE 19. Hak sahiplerinin tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen teminattan fazla ise hak sahiplerinden her birinin sigortacıya karşı yöneltebileceği tazminat talebi, teminat tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre indirime tâbi tutulur. Başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin hak sahiplerinden birine veya birkaçına kendilerine düşecek olandan fazla ödemede bulunan iyi niyetli sigortacı, yaptığı ödeme çerçevesinde diğer hak sahiplerine karşı da borcundan kurtulmuş sayılır.

 

Meydana gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk sigortasından karşılanır. Bu sorumluluk sigortası ile karşılanamayan zararlar için 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre yapılması zorunlu olan malî sorumluluk sigortasına müracaat edilir.

 

Zamanaşımı

MADDE 24. Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde zarara neden olan olay tarihinden itibaren 10 yıl sonra zamanaşımına uğrar.

 

Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.

Sorumluluk sigortasında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri gündenbaşlayarak 2 yılda zamanaşımına uğrar.

 

 

Yetkili mahkeme ve icra daireleri

MADDE 25. Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar, tazminat ve rücu talepleri nedeni ile açılacak davalarda ve icra takiplerinde yetkili mahkeme veya icra daireleri; sigorta şirketinin veya şubesinin, sigorta sözleşmesini yapan acentenin, sigortalının, hak sahibinin, rücu edileninikametgâhındaki veya zarara yol açan olayın meydana geldiği yerdeki mahkeme ve icra daireleridir.

 

Zorunlu sigortaları yaptırmadan taşıma yapanlar;

Denetimler sırasında “zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası” ile “karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortasının yapılmadığı ortaya çıkarsa, taşımanın başlamış olması halinde, taşımanın devamına ilgili denetim elemanlarınca en yakın yerleşim noktasına kadar izin verilmektedir, bu yerleşim noktasında gerekli sigortanın yaptırılması halinde taşımaya devam edilmekte ve ayrıca ilgili makamlarca durum bakanlığa bildirilmektedir.

 

Türkiye'de başlıca zorunlu sigortalar Trafik Sigortası ile Zorunlu Deprem Sigortası'dır. Taşımacılıkla ilgili olan, yolcutaşımacılığında Zorunlu Ferdî Koltuk Sigortası, Tehlikeli maddeler zorunlu sorumluluk sigortası, Tüp Gaz Zorunluluk Sorumluluk Sigortası, yük ve eşya taşımacılığında Yurtiçi Nakliyecinin Sorumluluk Sigortası ve Uluslararası nakliyelerde CMR Sigortası'dır.

 

 

J. MALİ SORUMLULUK SİGORTASI TÜRLERİ

1-Motorlu Kara Taşıt Araçları İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortası: Trafik sigortasının limitleri üzerinde üçüncü şahıslara zarar verilmesi durumunda bu zararı poliçede belirtilen limitlere kadar karşılar. Yapılması zorunlu değildir. Sigorta Türkiye sınırları içinde geçerlidir.

 

2-Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdî Kaza Sigortası: Sigortacı, uluslararası yolcu taşıyan otobüslerde seyahat eden yolcular, sürücüler ve yardımcılarının seyahat süresince maruz kalacakları her türlü kazanın neticelerine karşı teminat vermektedir.

 

3-Okul Servis Araçları Ferdi Kaza Sigortası: Okul servis aracında bulunan öğrenciler, rehber öğretmenler ile sürücüler ve yardımcıları, taşıma hizmetinin başlangıcından bitimine kadar, maruz kalacakları her türlü kazaların neticelerine karşı teminat altına alınırlar.

 

 

4-İşveren Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı, işyerinde meydana gelebilecek iş kazaları sonucunda, işverene yüklenebilecek hukuki sorumluluk nedeniyle, işverenden talep edilecek ve S.S.K.'nın sağladığı yardımların üstündeki ve dışındaki teminat talepleri ile, yine aynı kurum tarafından işverene karşı iş kazalarından dolayı ikame edilebilecek rücu davaları sonucunda ödenecek tazminat miktarını, poliçede yazılı limitlere kadar temin eder.

 

 

5-Asansör, Lift, Asılı Reklamlarla İlgili Sorumluluk Sigortası: Sigortacı sözleşme ile sürekli bakıma tabi olan marka, tip, kullanış tarzı, taşıma kapasitesi ile adresi poliçede gösterilen asansör veya asansörlerle ilgili olarak meydanailebilecek kazalar, saç ve pleksi reklam panolarının ilişerek maddi veya bedeni zararlar meydana getirmesi sonucu, üçüncü kişiler tarafından ileri sürülecek tazminat taleplerini poliçede yazılı meblağlara kadar temin eder.

 

 

6-Üçüncü Şahıslar Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortalı, bir işin yapılması esnasında, üçüncü şahısların ölmesi, yaralanması, sakatlanması ve mallarında kayıp ve hasarm