Ody - Üdy Dersi

CMR KONVANSİYONU

 

1. CMR KONVANSİYONU

(KARAYOLUYLA ULUSLARARASI  YÜK TAŞIMACILIĞINA  İLİŞKİN  SÖZLEŞME)

 

 

Orjinal Adı: CONVENTION RELATIVE AU CONTRAT DE TRANSPORT INTERNATIONAL DE MARCHANDISES PAR ROUTE (CONVENTION ON THE CONTRACT FOR THE INTERNATIONAL CARRIAGE OF GOODS BY ROAD-CMR)

 

1948 yılında UNIDROIT (Uluslararası Özel Hukukun Tevhidi Enstitüsü), Uluslararası Ticaret Odası  (ICC) ve Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği (IRU)’dan oluşan üçlü bir komisyon kurulmuş ve çalışmalara başlamıştır.

 

Bu arada, hem kişilerin hem eşyaların taşınması ile alakalı çok yönlü sorununu ele almak üzere Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından bir Avrupa Çalışma Grubu kurulmuştur.

1949 yılında üçlü komisyon hazırladığı taslağı, görüşülmek üzere bu çalışma grubuna iletmiştir. Bu tarihten sonra, uzmanlar kurulu ile Avrupa Çalışma Grubu arasında, çeşitli ülkelerden temsilcilerin de katıldığı düzenli ve yakın konsültasyonlar gerçekleşmiştir.

 

Nakliyecinin sorumluluğunun sınırına ilişkin bir yıl süren görüşmelerin ardından ve en önemlisi sorumluluk sınırının 18 franktan 25 franka çıkarılması şeklinde bir artış öngören çeşitli değişikliklerden sonra, Karayoluyla Eşyanın Uluslararası Nakliyesi İçin Anlaşma Konusunda Konvansiyon (CMR) ile İmza Protokolü 19 Mayıs 1956 tarihinde imzalanmıştır.  Konvansiyon, 2 Temmuz 1961 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

 

5 Temmuz 1978 tarihinde CMR Konvansiyonunda değişiklik öngören bir Protokol kabul edilmiştir. Bu Protokol ile ülkeler arasında değer olarak farklılık göstermesi nedeniyle altın standardı sisteminin yerine IMF tarafından tasarlanmış olan yeni bir parasal sistem olan SDR (Special Drawing Rights) sistemine geçilmiş ve nakliyecinin sorumluluğu bölümünde de bazı değişiklikler getirilmiştir.

 

CMR Konvansiyonu karayoluyla eşya taşımacılığı ile iştigal eden tüm ihracatçı veya nakliyeciler için önemli bir kaynaktır.

 

 

1.1. AMAÇLARI

Konvansiyonun en önemli amacı, nakliyecinin sorumluluğuna yönelik tek tip bir düzenlemenin oluşturulmasıdır.

 

 

1.2. COĞRAFİ KAPSAMI

Konvansiyona 2009 yılı itibariyle 56 ülke taraf olmuştur. Bunlar; Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Azerbaycan, Belarus, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İran, İrlanda, İtalya, Ürdün, Kazakistan, Kırgızistan, Letonya, Litvanya, Lübnan, Lüxemburg, Malta, Mongolya, Karadağ, Fas, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Moldova, Romanya, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Suriye, Arabistan, Tacikistan, Makedonya, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Ukrayna, İngiltere, Özbekistan.

 

 

1.3. TÜRKİYE’NİN KONVANSİYONA KATILIMI

Türkiye’nin  "Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR)” Konvansiyonuna katılması, 07.12.1993 tarihli ve 3939 sayılı Kanunla uygun bulunmuş olup; Türkiye , CMR Konvansiyonu ile birlikte, bu Sözleşmenin eki olan 05.07.1978 tarihli Protokole, Sözleşme`nin 47 nci maddesine ihtirazi kayıt konulmak suretiyle taraf olmuştur. (94/6322 sayılı 0.212.1994 tarihli Bakanlar Kurulu kararı; 04.01.1995 tarihinde 22161 sayısı ile Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir).

 

 

1.4. YAPISI

CMR Konvansiyonu’nun geçerli olduğu ülkeler, tek bir yasal sistemle birbirine bağlanmış tek bir yasal bölge oluşturmaktadır. Sonuç olarak Konvansiyon, ulusal yasal sistemlerin yanında ayrı bir sistem olarak kabul edilebilir.

 

 

Konvansiyon malların alındığı yer ile teslim edileceği yerin en az biri akit taraf olan iki farklı ülkede bulunduğu takdirde ve ücret karşılığında karayoluyla eşya taşımacılığına yönelik her taşıma sözleşmesi için geçerlidir. 

 

Bu da, bir akit ülke başlayan ya da sona eren ve başkası hesabına gerçekleştirilen her türlü uluslararası karayolu eşya taşımalarının (kendi hesabına yapılan taşımalar CMR kapsamında değildir)  bazı istisnalar haricinde CMR kurallarına tabi olacağı anlamına gelmektedir.

 

Bu istisnalar:

1. posta gönderileri;
2. cenaze sevkiyatları;
3. "Mobilya" taşımaları (genellikle ev taşımaları olarak kabul edilir);
4. özel eşyaların taşınması;

 

Konvansiyonun 1. Maddesinde Konvansiyonun geçerliliği (uygulanması) farklı türlerde bazı koşullara bağlanmaktadır. Bu bağlamda nakliye sözleşmesi kavramı, ücret karşılığı taşımalar, malların alınacağı yer ile teslim edileceği yerin iki farklı ülkede bulunması zorunluluğu, araç kavramı, eşya kavramı gibi unsurlar ayrı ayrı ele alınmaktadır.

Zararın ya da kaybın hatalı teslimat, korumada ihmal, eksik dokümantasyon, kusurlu ambalaj, yanlış ısı ya da teslimatta nakit tahsil edilmemesi gibi nedenlerden kaynaklanması halinde tazminat ödenmez.

 

2. ÖNEMLİ CMR KURALLARI

 

BELGE ZORUNLULUKLARI: CMR TAŞIMA BELGESİ

CMR Konvansiyonu sözleşmenin bir taşıma belgesi düzenlenerek teyit edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Ancak, bu tür bir talimatın olmaması ya da kaybedilmesi Konvansiyon hükümlerinin geçerli olmasını engellemez. Belli bazı bilgilerin not üzerinde gösterilmesi gerekmektedir.

 

CMR Taşıma Belgesi için özel bir format yoktur ancak genellikle çeşitli kaynaklardan alınan ve satışa ilişkin bağlantılı bir not kullanılmaktadır. CMR, notun kim tarafından düzenleneceğini net olarak belirtmemekte olup; uygulamada genellikle kara nakliyecisi tarafından düzenlenmektedir.

Ancak bilgilerin çoğu ihracatçı ile ilgili olup, bu bilgilerindoğruluğundan söz konusu ihracatçı sorumludur. Bu durum ayrıca notun malların taşınmaya başlamasından çok sonra ve bazen CMR ilk taşıyıcısı olmayan bir kişi tarafından düzenlenmesi gibi çok yaygın ama hiç de sıcak bakılmayan bir uygulamayı da engelleyecektir. Bilgileri nakliyecinin girmediği durumlarda, nakliyeci bunu gösterilen bilgilerin doğruluğundan sorumlu olacak gönderici adına onun acentesi olarak yapmaktadır.

 

Taşıma sırasında topraklarından geçilen ülkelerden sadece birinin Konvansiyona taraf olması yeterli olduğundan, taşıma belgesi üzerinde bu Konvansiyonun geçerli olduğunun taraf olmayan diğer ülkeye bildirilmesi gerekmektedir.

 

1. Sevk mektubu şu bilgileri içerecektir: 
2. a)Sevk mektubu tarihi ve düzenleme yeri, 
   b) Göndericinin adı ve adresi,  
   c) Taşımacının isim ve adresi,  
   d) Yükün yükleme yeri, tarihi ve teslim için belirlenen yer,  
   e) Yükün gönderildiği kişinin isim ve adresi,  
   f) Yükün özelliğinin tarifi, ambalaj şekli ve tehlikeli yükler söz konusu olduğunda bunların herkesçe anlaşılacak şekilde tarifi,  
   ğ) Kaç para olduğu ve bunların özel marka ve sayıları,  
   h) Yükün brüt agirlığı veya başka bir şekilde ifade edilmiş ise miktarı,  
   ı) Taşıma ücretleri (Taşıma bedeli, ek giderler, gümrük resimleri ve mukavelenin aktinden teslime kadar yapılan diğer ödemeler) 
   j) Gümrük ve diğer formaliteler için gerekli talimatlar,  
   k) Aksine olabilecek  herhangi  bir hükme  bakılmaksızın, taşımanın  bu  Sözleşme hükümlerine tabi olduğunu bildirir not.

 

 

 

1. Gerekli durumlarda sevk mektubu şu bilgileri de ayrıca içerecektir: 
2. a)Aktarmaya izin verilmediğini belirten not, 
   b) Göndericinin ödemeyi kabul ettiği ödemeler,  
   c) Yükün tesliminde yapılacak ödentilerin miktarı,  
   d) Yük degerinin beyanı ve tesliminde özel faizi temsil eden miktar,  
   e) Yükün sigorta edilmesine dair göndericinin alıcıya vereceği direktif,  
   f) Taşımanın tamamlanması için anlaşmaya varılmış zaman süresi,  
   ğ) Taşımacıya verilen belgelerin listesi.  

 

1. Taraflar, yarar gördükleri diğer hususları da sevk mektubuna yazabilirler.

 

 

 

 

3. NÜSHA SAYISI

CMR Konvansiyonu, taşıma belgesinin 3 asıl nüsha halinde düzenlenmesi gerektiğini belirtmektedir. Bunlardan ilki ihracatçıiçin, ikincisi mallar ile birlikte gönderilmek ve üçüncüsü de nakliyecide kalmak üzere düzenlenir. CMR taşıma belgesi bir istihkak belgesi değildir ancak kanıt olarak büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle en az bir sene saklanması uygun olacaktır.

 

Taşıma belgesinin 2.nüshası malların alıcısına teslim edilene kadar, taşımadan vazgeçilmesi, alıcı adının adresinin değiştirilmesi gibi değişiklikler yapma hakkı gönderen tarafa aittir.

 

Ancak 2.nüsha alıcıya teslim edildikten sonra, taşıyıcıalıcının talimatlarına uymak zorundadır. Taşıma belgesinin 2.nüshasının alıcıya teslim edilmesi halinde 1.nüsha olmadan alıcı mallar üzerinde tasarruf hakkına sahip değildir.

 

CMR Taşıma belgesi, yükletici ve taşıyıcı tarafından imzalanır. Taşıma Senedinin düzenlendiği ülke yasalarına göre imzalar matbu/kaşe şeklinde olabilir.

 

 

4. NAKLİYECİNİN ÇEKİNCELERİ (ŞÜPHE)

Nakliyeci, malları devraldığı zaman aşağıdakileri kontrol etmelidir:

1. Sevkiyattaki koli sayısı ve bunlara ait işaretler ve rakamlara istinaden CMR taşıma belgesinde yer alan beyanların doğruluğu,
2. Malların ve ambalajların açık görünümü.

 

Nakliyecinin kontrol etmek için makul sebepleri bulunmadığı hallerde, kendisini taşıma belgesinde çekincelerini belirterek koruyabilir. Ayrıca mallar hakkında açıkça şüphe verici her şeyi belirtmesi gerekmektedir. Şayet nakliyeci bu tür çekincelerini belirtmez ise, aksi açıkça ispat edilene kadar, koli sayısının doğru beyan edildiği ve malların uygun göründüğü varsayılacaktır.

 

 

5. İHRACATÇININ/İTHALATÇININ (GÖNDERİCİ-ALICININ) SORUMLULUKLARI

İhracatçı aşağıdakilerden sorumludur:

1. CMR taşıma belgesindeki ayrıntıların doğruluğu:İhracatçı, beyan edilen ayrıntıların doğru olmaması halinde nakliyeciyi tazmin etmekle yükümlüdür. Bu nedenle, ihracatçı her zaman taşıma belgesini kendi düzenlemeleri ya da düzenlenirken denetlemelidir.

 

1. Malların kusurlu şekilde ambalajlanması: İhracatçı, nakliyecinin malları devralırken kusurdan haberdar olması ve çekincelerini belirtmemiş olması dışında kusurlu ambalajlarla alakalı tüm sonuçlardan yasal olarak sorumludur.  

 

1. Gümrük tarafından istenen tüm belgelerin hazır edilmesi. 
2. Alacak taleplerinin belirlenmiş süreler içerisinde yapılması: Hasarın bariz olması  halinde, ikazda bulunulması ( tercihen ithalatçı tarafından); hasarın bariz olmaması halinde Pazar günleri ve resmi tatiller sayılmadan teslimattan sonra 7 gün içinde yazılı olarak ikazda bulunulması gerekmektedir. Zamanında ikazda bulunulmadığı takdirde, mallara hasarın nakliyeci tarafından verildiğini ispatlama sorumluluğu ihracatçı/ithalatçıya geçecektir. Gecikme durumunda, 21 gün içinde ikazda bulunulmalıdır. 1 yıl içinde ( kasıtlı şekilde uygun olmayan davranışta bulunulduğu iddia ediliyor ise 3 yıl) dava açılmayan tüm alacak talepleri kesin surette zamanaşımına uğrar.
3. Tehlikeli eşyalar: İhracatçının nakliyeciye malların taşınması ile ilgili tehlikelerin niteliği ve alınacak tedbirler hakkında kesin bilgi vermesi gerekmektedir.  Bu bilgiler CMR notunda gösterilmelidir. Bu notta ayrıca malların genel kabul görmüş açıklamasının da yer alması gerekmektedir. Şayet ihracatçı, nakliyeciyi malların tehlikeli olma özelliğinden haberdar etmez ise, nakliyeci bu malları hiçbir sorumluluk almadan boşaltabilir, imha edebilir ya da zararsız hale getirebilir ve bu durumda, malların taşınması ile ortaya çıkabilecek tüm kayıp, hasar ya da masraftan sorumlu hale gelir.

 

 

6. NAKLİYECİNİN CMR KAPSAMINDAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Nakliyeci, malları devraldığı tarih ile teslim ettiği tarih arasındaki sürede malların kaybı, zarar görmesi ya da gecikmesinden sorumludur. Ayrıca genel olarak hizmetlilerinin, acentelerinin ve taşeronlarının eylemlerinden de sorumludur.

 

Mallarla alakalı olarak meydana gelen bir zarar, kayıp ya da gecikme nedeniyle nakliyeciden alacak talebinde bulunanlar, bu zarar, kayıp ya da gecikmenin taşıma esnasında gerçekleştiğini ispatla yükümlüdür. Yasal açıdan, nakliyecinin, bu tür sonuçları önlemesinin mümkün olmadığını kanıtlamadığı sürece, olaydan sorumlu olduğu varsayılmaktadır.

 

Ancak kanıtlandıkları takdirde nakliyeciye yönelik bir alacak talebine karşı savunma sağlayan bazı istisnai riskler de bulunmaktadır. Bunlar :

1. haksız fiil ya da hak talep edenin (davacının) ihmali;
2. nakliyecinin kendi haksız fiili ya da ihmalinin sonucu olmadan davacının verdiği talimatlar;
3. malların niteliği gereği doğan kusur;
4. nakliyecinin kaçınamayacağı durumlar ve engelleyemediği durumlar.

 

Hiçbir şekilde nakliyecinin hatası sonucu olmayan bir çarpışma istisna kapsamında ele alınabilir ancak kötü hava şartları ya da hırsızlık durumları, maliyeti çok yüksek olsa da önlem alınacak türden riskler kabul edilmektedir. Aracın kusurlu olması hiçbir şekilde istisna kapsamına girmez. Sadece özel durumlarda geçerli olan başka savunma olanakları da vardır.

 

Eğer nakliyeci kayıp ya da hasarın aşağıda belirtilen durumlardan biri nedeniyle meydana geldiğini kabul ettirirse, ihracatçı ya da ithalatçı aksini ispat etmedikçe bu şekilde olduğu varsayılacaktır:

1. Açık, örtülmemiş araçların kullanılması (eğer bunların kullanımı açıkça kabul edilmiş ve taşıma belgesinde belirtiliyor ise );
2. ambalajın olmaması ya da kusurlu olması;
3. malların ihracatçı, ithalatçı ya da bunların acenteleri tarafından elleçlenmesi, yüklenmesi, istiflenmesi veya boşaltılması;
4. bazı malların niteliği dolayısıyla kırılma, paslanma, dökülme, normal fire verme ya da güve veya haşereler nedeniyle zarar görmeye yatkın olmaları (ancak bu savunma araçların ısı kontrollü faaliyetler için özel donanımlı olmaları halinde kullanılamaz) ;
5. kolilerin üzerindeki işaret ve sayıların yetersiz ya da eksik olması;
6. canlı hayvan taşımaları( nakliyecinin tüm normal tedbirleri aldığını ve kendisine verilen tüm özel talimatlara uyduğunu kanıtlaması koşuluyla).

 

Nakliyeci aşağıdaki hallerde gecikmeden sorumlu olacaktır:

1. malların kararlaştırılan süre içerisinde teslim edilmemesi,
2. eğer kararlaştırılan bir süre yok ise, kullanılan sürenin müsaade edilebilecek süreyi aşması halinde (grupaj taşımalarda bir tam yükün düzenlenmesi için süre tanınacaktır).

 

 

7. CMR KAPSAMINDA ÖDENECEK TAZMİNAT

Tazminat, malların taşıma için kabul edildiği tarih ve yerdeki bedeli ile bağlantılı olarak hesaplanmakta olup; bedel yaeşyanın fiyatı ya da piyasa fiyatına dayandırılmaktadır. Bu tür bir fiyatın olmadığı durumlarda benzer malların normal bedeli temel alınır.

 

CMR Konvansiyonu kapsamında nakliyecinin sorumluluk sınırıbrüt kg. başına 8.33 SDR (Special Drawing Rights- 5 Temmuz 1978 tarihinde imzalanan protokolle, ilk sözleşmede kabul edilmiş olan 25 Germinal frank, 8.33 SDR’ye çevrilmiş ve bu birim Batı Avrupa ülkelerinin çoğundan kabul görmüştür.) olarak belirlenmiştir.

16.12.2008 itibariyle: 1 SDR = 1.53478$

                                              = 2,4044 TL

8.33 SDR = 19,99 TL (20 TL)

 

 

Kayıp ya da hasar tazminatına ek olarak, taşıma ücretleri, gümrük vergileri ve transit taşıma bağlamında üstlenilen diğer ücretler tam kayıp durumlarında tam olarak, kısmi kayıp durumlarında ise belli bir orana göre geri ödenmektedir.

 

 

İhracatçı ya da ithalatçının gecikme nedeniyle kaybauğradığını kanıtlaması halinde, taşıma ücretlerini geçmeyen bir tutar karşılanabilir.

 

İhracatçının bedel bildirimi yapması halinde Konvansiyon kapsamında daha yüksek miktarda tazminat alması mümkün olabilir ancak nakliyecinin daha yüksek bir navlun ücreti talep etme hakkı bulunmaktadır. Bu bildirimin taşıma belgesinde gösterilmesi gerekmektedir.

 

Ayrıca teslimatta özel bir faiz beyan edilmesi mümkündür ( malların kararlaştırılan şekilde varış yerinde bulunmaması halinde ortaya çıkan kayıpların telafi edilmesi için)  ancak yine, nakliyecinin daha yüksek ücret talep etme hakkı vardır.

 

Kararlaştırılan zaman limitinin sonra ermesini izleyen 30 güniçinde veya kararlaştırılan zaman  limiti  yoksa,  taşımacının yükü  almasından sonra  60  gün içinde yükün  teslim edilmemiş olması,  bunların kaybolduğuna kesin kanıt  oluşturup ve bunun üzerine hak sahibi yükü kaybolmuş varsayacak ve tazminat talep edebilecektir.

 

Her ne kadar yukarıda belirtilen sınırlar hem sözleşme kapsamındaki alacak talepleri hem de haksız fiil kapsamındaki alacak talepleri için geçerli olsa da, nakliyeci kaybın kasıtlı kötü davranıştan kaynaklanması halinde CMR savunmaları ve yükümlülük sınırlarından faydalanma hakkını kaybeder.

 

Örneğin; bu konuda açılmış bir davada AB sürüş süreleri kurallarının öngördüğü sınırları aşırı derecede aşan bir sürücünün sebep olduğu bir kaza kasıtlı kötü davranış olarak kabul edilmiştir.

 

 

 

8. İSTEM VE DAVALAR

Alıcı,  taşımacı ile beraber  durumlarını kontrol etmeden, veya ziyan  ve  hasarın açıkça görüldüğü  hallerde teslim anında veya  açıkça  görülmediği hallerde  teslimden yedi  gün içinde (pazar günleri ve resmi tatiller hariç) durumu kendisine  bildirmeden malı tesellüm ederse, bu  husus onun  yükü sevk  mektubunda belirtildiği  şekilde alındığına kanıt oluşturur. Açıkça gözükmeyen ziyan veya hasarlarda bildirme yazılı olarak yapılacaktır. 

 

Mal alıcı ve  taşımacı  tarafından kontrol edildikten sonra, bu kontrolün  sonucuna uymayan kanıtlar ancak açıkça görülmeyen ziyan ve hasarlar için kabul olunabilir. Ancak bunun için alıcının kontrolden sonra yedi gün içinde (pazar ve resmi tatil dışında) durumu yazılı olarak taşımacıya bildirmesi gereklidir.

 

Yük alıcının  kullanımına verildiği tarihten  sonraki 21 gün  içinde durum  yazılı olarak taşımacıya bildirilmemiş ise, teslimdeki gecikmeler için tazminat ödenmez. 

 

Bu maddedeki zaman limitlerini hesap ederken duruma göre teslim tarihi, kontrol tarihi, veya yükün alıcıya verildiği tarih sayılmayacaktır. 

 

Gerekli tetkik  ve kontrolleri  yapmak  için taşımacı ve  alıcı birbirlerine makul her kolaylığı göstereceklerdir. 

Bu Sözleşmeye göre yapılan taşımalardan ortaya  çıkan davalarda davacı  taraflar arasında anlaşma ile belirlenmiş,  Akit Taraf mahkemelerinde dava açılabilir.  Ayrıca  şu ülke mahkemelerinde de dava açılabilir. 

 

1. a) Davalının mutaden ikamet ettiği veya taşıma mukavelesinin akdedildiği esas işyerinin, veya şubesinin veyahut da acentasının bulunduğu yerlerde, 
   b) Taşımacının yükü aldığı veya teslim yeri olarak gösterilen yerlerde,  ve başka mahkemelerde dava açılamaz.

 

Bir dava yine aynı paragrafa göre yetkili olan bir mahkemede görülmekte ise veya böyle bir mahkeme  tarafından bir  taleple ilgili olarak karar verilmiş ise,  aynı nedenlerle  aynı taraflar arasında yeni bir  dava  açılamaz. Ancak ilk davanın açıldığı ülkede yerine getirilmiyor ise, bu hüküm uygulanmaz. 

 

Bir akit ülkedeki bir mahkemenin 1 inci paragrafta sözü geçen bir dava ile ilgili olarak verdiği  karar,  o  ülkede  yerine  getirilebiliyor  ise  ilgili  ülkedeki  formaliteler  tamamlanır tamamlanmaz, diğer akit ülkelerin  her birinde de  yerine getirilebilir olacaktır.  Bu formaliteler davanın yeniden görülmesine olanak sağlamaz. 

Bu Sözleşme gereğince taşımalardan doğan davalarda, Akit  Ülkelerde  oturan veya işyerleri  bu ülkelerde olan  Akit Ülke  vatandaşlarından giderlere karşılık teminat istenemez. 

 

Bu Sözleşme gereğince yapılan taşımalardan doğacak davaların bir yıl içinde açılması gerekir. Ancak, bilerek kötü hareket veya mahkeme tarafından bilerek kötü hareket olarak kabul edilen kusurlarda, bu süre üç yıldır ve şu tarihlerde başlar: 

1. a) Teslimde kısmi kayıp, hasar veya gecikmelerde, teslim tarihinden itibaren,
2. b) Tam kayıplarda, kararlaştırılan  zaman  limiti  bitiminden  30  gün  sonra  kararlaştırılmış zaman limiti yoksa, yükün taşıyıcı tarafından teslim alınmasından sonraki 60 ıncı günde,
3. c) Bütün diğer durumlarda, taşıma mukavelesinin akdedildiği tarihten sonraki üç aylık dönemin sonunda. 

 

Limit döneminin işlemeye başladığı gün bu döneme dahil edilmeyecektir.

Yazılı bir istem, taşımacı bunu yazılı bildiri ile geri çevirip, ona ilişkin belgeleri de iade edinceye kadar zaman  limitini erteler. Talebin  bir kısmı kabul  edildiği takdirde zaman süresi anlaşmazlık konusu olan  istek  için tekrar devam  etmeye başlar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9. ORTAKLAŞA YAPILANTAŞIMALARLA İLGİLİ HÜKÜMLER

Tek bir  mukaveleyle düzenlenen taşıma, karayolu taşımacıları  tarafından ortaklaşa yapıldığında,  tüm  taşımanın yapılmasından her biri  sorumludur.  Ikinci  taşımacı  ile  onu takip eden taşımacılar, malları ve sevk mektubunu  kabul  etmiş olmaları dolayısıyla ve sevk mektubundaki koşullar altında anlaşmaya katılmış olurlar. 

1. Yükü bir önceki taşımacıdan kabul eden taşımacı, kendisine imzalı ve tarihli bir makbuz verir. İsmini ve adresini sevk mektubunun ikinci nüshasına yazar. Gerekirse sevk mektubu ve makbuzu madde 8 paragraf 2'de anılan çekinceyi de yazar. 
   2. Ortaklaşa taşımacılar arasındaki ilişkilere madde 9 hükümleri uygulanır.

 

Aynı taşıma mukavelesine dayalı istekle ilgili olarak açılan bir davada ileri sürülen karşıt bir istek veya vereceğini alacağına sayışma  halleri  dışında kayıp, hasar veya  gecikme sorumluluğu  ile  ilgili davalar ancak  birinci  taşımacının, sonuncu taşımacının veya kayıp, hasar  veya gecikmenin oluştuğu sırada  taşıma işini  yapmakta olan taşımacının  aleyhine açılabilir. Bu taşımacılardan birkaçı aleyhine aynı zamanda dava açılması mümkündür. 

 

 

Bu Sözleşme hükümleri  gereğince tazminat ödemiş  taşımacı,  bu tazminat üzerinden ödediği faiz ve yaptığı  sarflarla  birlikte  tazminatı,  taşımaya katılmış  olanlardan  şu koşullara göre geri almak hakkına sahiptir. 

1. a) Ziyan ve hasardan sorumlu olan taşımacı ister kendisi ister başka bir taşımacı tarafından ödensin, tazminatı tek başına yüklenmek zorundadır. 
   b) Ziyan veya hasar iki veya daha çok taşımacının fiilinden ileri geldiği zaman bunlardan her biri  sorumluluktaki hissesi  oranında bir meblağı ödeyecek, taşıma ücreti oranında sorumlu olacaktır. 
   c)  Ziyan ve hasar için  sorumluluğun hangi  taşımacıya yükleneceği belirlenemez ise, tazminat  tutarı b) fıkrasında öngörüldüğü üzere  bütün taşımacılar arasında paylaştırılacaktır. 

 

Taşımacılardan  biri  borçlarını ödeyemeyecek durumda  ise, ödenmesi gereken tazminat payı  taşıma karşılığında alacakları ücretler oranında diğer taşımacılar arasında bölüştürülecektir. 

1. Dava ile ilgili  tebligat yapıldıktan  ve kendisine savunma  hakkı verildikten  sonra, tazminatın miktarı mahkeme kararı ile saptanmış ise 37 ve 38 inci maddeler gereğince bir istem  karşısında kalan taşımacı, bu istemi yapan  taşımacının yaptığı  ödemenin yerinde olup olmadığını tartışma konusu yapamaz. 
2. Parasını geri alma  hakkını mahkeme yoluyla elde  etmek isteyen  taşımacı,  ilgili taşımacıların birinin ikamet ettiği esas işyerinin veya şubesinin veyahut da acentesinin bulunduğu  ülkenin yetkili mahkemesine  başvurabilir.  Ilgili bütün  taşımacılar aynı davada davalı olarak gösterilebilir. 
3. 37 ve 38.maddelerde öngörülen davalarla  ilgili olarak verilecek kararlarda madde 31 paragraf 3 ve 4 hükümleri uygulanır. 
    4. Taşımacılar arasındaki davalarda  madde 32  hükümleri uygulanır. Bununla  beraber, zaman aşımı ya bu  anlaşma gereğince ödenmesi gereken tazminatın miktarını  tayin eden son mahkeme kararı tarihinden yahut da böyle bir karar yoksa, ödeme tarihinden itibaren başlar.  
   
   Taşımacılar 37 ve 38. maddelerde yazılanlar dışında kendi aralarında bağıtlayıcı hükümler üzerine anlaşmakta serbesttirler. 

 

 

 

10. SÖZLEŞMEYE AYKIRI KOŞULLARIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ

Madde 40 hükümleri  saklı kalmak koşuluyla  bu  Sözleşmenin hükümlerini  doğrudan doğruya veya  dolayısıyla  ihlal eden  her türlü koşul hükümsüzdür.  Böyle bir  koşulun hükümsüzlüğü, mukavelenin diğer hükümlerinin hükümsüzlüğünü gerektirmez. 

 

Özellikle, taşımacının lehinde sigorta tazminatı veya diğer herhangi benzer madde veya kanıtlama zorunluluğunu değiştiren herhangi bir madde geçersiz ve hükümsüzdür. 

 

 

11. DİĞER TAŞIMA ŞEKİLLERİNE UYGULANMASI

Konvansiyon farklı taşıma şekillerini de hesaba katmaktadır. Nakliyecinin genel idaresinin yanı sıra CMR Ro-Ro ya da kombine taşımacılık (Madde 2), banliyö taşımacılığı (Madde 3) ve birbirini izleyen taşımalara (Madde 34-40) yönelik özel düzenlemeleri de ortaya koymaktadır.

 

Malları taşıyan aracın güzergahın bir bölümünde demiryolu, denizyolu ya da iç su yolları (veya havayolu) üzerinden taşınması ve malların karayolu yük taşıma aracından boşaltılmamış olması halinde, CMR Konvansiyonu yine tüm taşıma için geçerli olmaktadır.

 

Ancak araç başka bir taşıma şekli ile taşınmaktayken malların sadece bu diğer taşıma şeklinden kaynaklanabilecek bir durumdan dolayı malların kaybedilmesi, zarar görmesi ya da gecikmesi halinde kara nakliyecisinin sorumluluğu diğer taşıma şekli için geçerli olan zorunlu ulusal ya da uluslararası kanun tarafından belirlenecektir. Bu tür bir zorunlu kanun bulunmamakta ise, CMR şartları geçerli olmaya devam edecektir.

 

Farklı nakliyeciler tarafından gerçekleştirilen birbirini müteakip taşımalar, karayoluyla gerçekleştiriliyor olmaları fark etmeksizin, tamamının tek bir nakliye sözleşmesi kapsamında olması halinde CMR kapsamındadır. Zarar, kayıp ya da gecikmeden ilk nakliyeci, son nakliyeci ve zararın kendi taşıması esnasında meydana geldiği esas nakliyeci sorumlu tutulabilir.

 

12. KONTEYNERLERE UYGULANMASI

CMR karayoluyla ‘araçlar’ içerisinde yapılan taşımalar için geçerlidir. Bu "araçlar" motorlu taşıtlar, mafsallı araçlar, römorklar ve yarı-römorklar olup; konteynerler bunlara dahil değildir.

 

 

Bir ISO konteyneri  bir araçtan değil ‘mallardan’ oluşmaktadır ve  CMR  konteynerlerin bir ülkeden diğerine taşınması sırasında her zaman geçerli olmamaktadır. Şayet konteyner  transit taşıma boyunca ‘tekerlekler’ üzerinde kalmakta ise, CMR geçerli olacaktır ancak şayet konteyner bir liman ya da demiryolu terminalinde indirilerek demiryolu ya da denizyoluyla ayrı olarak taşınırsa, bu durum CMR ile bağlantıyı kesecektir. 

 

Ancak dikkat edilmesi gereken husus CMR’nin hukuken geçerli olmadığı hallerde bile, taraflar bu konvansiyonun koşullarını sözleşme yoluyla uygulama konusunda anlaşmaya varabilir ve bu bazı nakliyeciler tarafından yapılmaktadır.

 

EDI PROTOKOLÜ

Teknolojideki gelişmeler ışığında, 2001 yılından bu yana, UNECE ( Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) ile UNIDROIT, CMR prosedürlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesini ve CMR taşıma belgesinin yerini elektronik bir belgenin almasını sağlayacak bir Protokolün hazırlanması ile ilgili çalışmalar gerçekleştirmektedir.

 

Denizyolu, havayolu, demiryolu ve iç su yolu taşımalarında bu tür hükümler uluslararası konvansiyonlara eklenmiş olup; sadece karayolu taşımalarına ilişkin konvansiyonlara  elektronik veri değişimi ile ilgili özel hükümler henüz eklenmemiştir.

 

Bu doğrultuda, UNIDROIT tarafından bir Protokol taslağı hazırlanmış ve bu çalışma ile ilgili olarak taraf ülkelerin görüşlerini almak üzere  bir sualname çalışması yürütülmüştür. Çalışma sonucunda taraf ülkelerin çoğu taslağa onay vermiş bulunmaktadır.

 

Söz konusu protokol taslağında CMR taşıma belgesinin telgraf, teleks, e-mail ya da EDI dahil olmak üzere farklı bilgi iletme yöntemler kullanılarak düzenlenmesi, bu tür yöntemlerin kağıda dayalı belgelerle denk kabul edilmesi gibi hükümlerin yer alması planlanmaktadır.

 

Detaylı bilgi almak için :   0 532 208 97 82