Ody - Üdy Dersi

TEKNİK STANDARTLAR

 

Ticari Taşıtlar ve Taşımacılık Endüstrisi

 

            Taşıma araç ve sistemlerinin gelişimine paralel olarak tüm dünyada taşımacılık endüstrisi gerçek zamanlı iletişimle birlikte bütünleşik hizmetler sunan bir nitelik kazanmaktadır. Gelişen kombine taşımacılığa rağmen karayolu taşımacılığı ekonominin lokomotif sektörlerinden biri durumundadır.

            Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da son yıllarda endüstri, taşıma ve çevre, bütünleşik olarak ele alınmaktadır. Toplam taşımanın artması ile büyük işletmeler için temel amaçlardan biri taşıma maliyetleri ile birlikte genel maliyetin ve ürün fiyatlarının düşürülmesidir. Bu amaç; hava, kara, deniz, demir ve suyollarının birlikte kullanılmasını ve her birinin avantajlarından yaralanılmasını gerektirmektedir. Bu gelişmelere paralel olarak ticari taşıt üreticileri çok önemli gelişmeler kaydetmektedir.

            Gelişen kombine taşımacılığa rağmen karayolu taşımacılığı, ekonominin lokomotif sektörlerinden biri durumundadır. Karayolu taşımacılığı esnek, kaliteli hizmet sunmak, tarım, endüstri ve ticari alanlarda ortak çalışma yapmak imkanına sahiptir. Ayrıca karayolu taşımacılığı taşımacılık ve lojistik alanlardaki ihtiyaçları modern yöntemlerle karşılayarak yaratıcı çözümler sunmaktadır.

            Taşıma çeşitlerinin ekonomiye katkısı ton/km başına taşınan yük ve km başına taşınan yolcu ile belirlenmektedir. Karayolu taşımacılık endüstrisi gelirlerini arttırmak ve maliyeti minimum seviyeye indirmek için çalışmalar yapmaktadır ve bu bakımdan sürekli bir değişim ve gelişim içerisindedir. Bunların sonucunda karayolu taşımacılığı kendini müşteri ihtiyaçları doğrultusunda sürekli yenilenmektedir. Taşımacılıkta üretkenliğin her zaman daha fazla arttırılması ve taşımacılığın değerli bir yatırım haline dönüştürülmesi gerekmektedir. Böylece karayolu taşımacılık endüstrisi, kendini yeni teknolojilere adapte edebilmekte ve hizmet kalitesini arttırarak müşteri ihtiyaçlarına daha üst seviyelerde cevap verebilmektedir.

 

Avrupa’da Durum

 

            Kamyonlar Avrupa’da her bir kişi için yılda 70 kg mal taşımaktadır. Bu rakam yılda toplam 13 milyar ton anlamına gelir. Sektör 370 milyon tüketiciye hizmet sunmaktadır.

            Avrupa’nın taşıma ihtiyacının %80’i karayolu taşımacılığı ile gerçekleştirilmekte ve kamyonlar üretilen tarım ürünlerinin %75’ini, içeceklerin ve yumurtaların %90’ını taşımaktadır.

            Avrupa’da taşıma için kullanılan 7 araçtan biri ağır vasıta olarak tanımlanan araç sınıfındadır ve kamyonlardan birinin taşıdığı yükü ancak 10 hafif ticari araç taşıyabilmektedir.

 

Avrupa Taşımacılık Pazarı Dağılımı

 

Kamyon                                   %79

Demiryolu                                %11

Yerel suyolu                             %6

Diğer                                       %4

 

Yolcu Taşımacılığı

 

            Karayolu, yolcu taşımacılığında her zaman etkin bir rol üstlenmiştir. IRU’ ya göre Avrupa Birliği ülkelerinde yolculuk yapanların %87’i karayolunu kullanmakta ve yolculuk için kat edilen mesafenin %79’u özel otomobiller ile alınmaktadır.             Avrupa’da yerleşik halde yaşayanların %40’ının özel otomobili bulunmamakta ve toplu taşıma ulaşımlarını gerçekleştirmektedir. Ayrıca Avrupa’da yetişkinlerin %50’sinin ehliyeti bulunmamakta veya araç kullanmamaktadırlar.

            Bir otobüs 30 özel otomobilin taşıyacağı kadar insanı üç otomobil boyutunda yer kaplayarak taşıyabilmektedir ve bir otobüste her bir yolcu için 100 km’de harcanan yakıt miktarı bugün için sadece yarım litredir.

Kısaca, otobüs ve türevleri vatandaşların ulaşım sorunları için en esnek çözümü oluşturmaktadır.  Ayrıca diğer sistemler ile eşgüdüm sağlayarak taşımacılık siteminde bütünlük oluşturma uygulamaları günümüzde görülmektedir.

 

Taşımacılık Sektöründeki Gelişmeler

 

 

Kombine Taşımacılık

 

            Karayolu taşımacılığı, yolcu ve yük taşımada diğer taşımacılık biçimlerine göre çok amaçlı olması ve diğer taşıma biçimleri ile ortak çalışma imkânına sahip olması bakımından avantajlıdır. Bu avantajlarla birlikte karayolu taşımacılığı, sunduğu kaliteli, esnek ve adrese teslim taşıma özelliği ile her zaman tercih nedeni olmaktadır. Otobüs ve kamyonların bir başka ek avantajı orta ve uzun mesafelerde karayolunu terk ederek demiryolu ve su yolunu kullanabilmeleridir. Bu özellik sonucunda da kombine taşımacılık gündeme gelmiştir.

            Kombine taşımacılığın özünü sunulan hizmetlerin birbirini tamamlaması, teknik ve ekonomik açıdan makul ve müşteriyi tatmin edici olması oluşturur. Taşıma biçimlerinin ortak kullanımı ve pozitif faydalarının kanıtlanması; taşımacılık biçimlerinin mümkün olduğunca birbirine yakınlaşması sonucunu doğurmuştur. Özellikle uzun mesafe taşımacılığı alanında kombine taşımacılığın alternatif olarak görülmesi; teknik ve ekonomik anlamda maliyet ve kazanımlar ile doğrudan ilgilidir. Kombine taşımacılığın pozitif etkisinin ancak eşit şartlarda ve çeşitli taşıma biçimlerine eşit davranılarak sağlanacağı açıktır Ayrıca yüksek miktarlarda yüklerin kısa mesafelerde taşınması için karayolu taşımacılığı her zaman kullanılacaktır.

 

Türkiye’de Durum

 

            Türkiye’de son yıllarda taşıma araçlarının kullanımı ve ulaşım politikalarının oluşumu, dünyadaki ve Avrupa’daki eğilimlerle paralellik arz etmektedir.

            Ülkemizde yük taşımacılığının %87’sinin, yolcu taşımacılığının %94’e yakınının karayolu ile yapıldığı hesaplanmaktadır.

Buna rağmen özellikle uluslar arası ithal, ihraç ve transit taşımacılık anlayışı yaygınlaşmaktadır. Demiryolu, karayolu, havayolu ve denizyolunun müşterek kullanımı resmi kurumlarla birlikte taşımacılık yapan özel işletmeciler tarafından da benimsemiş bulunmaktadır.  Özellikle Ro-Ro taşımalarında son yıllarda ortaya çıkan gelişme ve Ro-Ro hatlarının artması, başarılı işletmecilerden birinin Türkiye’de karaya paralel Ro-Ro hatları oluşturma projesini gündeme getirmesi kayda değer gelişmeler olarak gözlenmektedir.

Türkiye’nin bölgesi için kendine ön gördüğü köprü rolünü eksiksiz yerine getirmesi ise; limanlarımızın ve demiryollarımızın gelişmesi, Avrupa ve Asya kara ulaştırma koridorlarının ve otoyol inşaatlarının tamamlanması, taşıma araçlarının verimli kullanımı, taşıma kuruluşlarının ve taşıma kültürünün gelişmesi ile sağlanabilecektir.

            Son yıllara Türkiye kara taşıma filoları gerek yük taşımacılığı alanında, gerek yolcu taşımacılığı alanında dünya standardın da filo işletme anlayışı ve personele sahip bulunmakta ve rekabetçi özelliğini geliştirmektedir. Ticari taşıt kullanımı Türkiye için en önemli istihdam ve kamu geliri yaratan alan durumundadır.          Taşıtların ithalatında, imalatında ve işletilmesinde ekonomiklilik, verimlilik ile birlikte çevre ve yüksek güvenlik ve kazaların en aza indirilmesi de ana eğilim haline gelmiştir.

            Filoların oluşturulması işletilmesi filo personelinin eğitilmesi ve bu alanlarla ilgili tüm kişi ve kuruluşların temel hedefleri ve işlerinin ayrılmaz parçası durumuna gelmiş bulunmaktadır.

 

 

 

TANIMLAR

            Taşıtlardaki çeşitliliği anlama, bu araçların üretim ve kullanımını trafik, yol emniyeti ve İnsan sağlığına uygun düzenlemede, tanımlamalar anahtar rol oynamaktadır.

 

            Kamu kesimi araçları; trafik, yol emniyeti ve insan sağlı­ğı açısından ve vergi, ehliyet, sigorta ile diğer ekonomik dü­zenlemeler nedeniyle tanımla­maktadır ülkemizde taşıt tip­lerine ait kapsamlı tanımlamalar Karayolları Trafik Kanunu, Araç imal Tadil ve Montaj Yö­netmeliği (AİTMY) ve Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onay Yönetmelikleri'nde (MARTOY) yapılmaktadır. 

Karayolu Trafik Kanunu’na göre Araçların Tanımlanması

 

Otomobil: Yapısı itibariyle, sü­rücüsünden başka en çok 7 oturma yeri olan ve insan ta­şımak için imal edilmiş bulu­nan motorlu taşıttır.

Minibüs: (Değişik: 16/10/1984 3058'1 Md.) Yapısı itibariyle sürücüsünden başka 8 İla 14 oturma yeri olan ve insan ta­şımak için imal edilmiş bulu­nan motorlu taşıttır.

Pikap: Sürücü mahallinde sürü­cü dâhil 3 kişiye kadar otur­ma yeri ile arkasında azami 1750 kg¹ a kadar yük taşımak İçin yeri bulunan motorlu ta­şıttır.

Kamyonet: İzin verilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kg. geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

Kamyon: İzin verilen azamı yüklü ağırlığı 3.500 kg. fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır

Otobüs: (Değişik: 16.10.1984 3058/1 Md.) Yapısı itibariyle sürücüsünden başka en az 15 oturma yeri olan ve insan taşı­mak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dâhildir.

Çekici: Römork ve yarı römork­ları çekmek İçin imal edilmiş olan ve yük taşımayan mo­torlu taşıttır

Arazi taşılı: Karayollarında yol­cu ve/veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya ala­bilen motorlu taşıtlardır.

Personel servis aracı: (Ek; 17.10.1996 4199/1 Md) Her hangi bir kamu kurum ve kuru­luşu veya özel veya tüzel kişi­lerin personelini bir akit karşılı­ğı taşıyan şahıs veya şirketle­re ait minibüs ve otobüs türün­deki ticari araçlardır. Kamu ku­rum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların ken­di personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsa­mına girmez.

Kamp taşıtı: (Ek; 17.10.1996 4199/1 md.) Yük taşımasında kullanılmayan; iç dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motor­lu taşıttır.

Römork: Motorlu araçla çeki­len insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz ta­şıttır.

Yan römork: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlı­ğının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorktur.

Hafif römork: Azami yüklü ağır­lığı 750 kg geçmeyen römork veya yarı römorktur

Lastik tekerlekli traktör: Belirli şartlarda römork ve yarı rö­mork çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada kullanılma­yan tarım araçlarıdır.

Okul taşıtı: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta de­receli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetli­lerin taşınmasında kullanılan taşıttır.

Taşıt katarı: Karayolunda in­san, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır. Bunlar­dan makine gücü ile yürütü­lenlerine motorlu taşıt, insan ve hayvan gücü ile yürütü­lenlerine motorsuz taşıt de­nir.

Taşıma sınırı (Kapasite): Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yol­cu sayısıdır.

Azami ağırlık: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır.

Yüksüz ağırlık: üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan ve akaryakıt deposu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır.

Dingil ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden ka­rayolu yapısına aktarılan yük.

Azami dingil ağırlığı: Araçların karayolu yapılarından güven­le ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır.

Azami toplam ağırlık: Araçla­rın karayolu yapılarından gü­venle ve yapıya zarar verme­den geçebilmeleri için sapta­nan toplam ağırlığıdır.

AİTMY ve MARTOY’ göre Araçların Tanımlanması

 

I-ÇIFT İZLİ MOTORLU TAŞIT: 4 veya daha fazla tekerlekli, iş görmeye, araçların çekilmesine, tendi içinde insan taşımaya veya yük taşıma platformunda yükün karayollarında taşınmasına yara­yan ve mekanik güçle tahrik edi­len araçlardır. Bu araçların bütün tekerleklerden güç alabilenlerine arazi taşıtı denir. Tariflerin ismi ile anılır. Çift izli motorlu taşıtlar aşa­ğıdaki gibi sınıflandırılır.

1. A) OTOMOBİL;Yapısı ve dona­nımı bakımından, sürücü dahil en fazla 8 kişi ve bunların yük­lerini taşıyan motorlu taşıttır Otomobiller römorkların çekil­mesinde de kullanılabilir.

1) Binek Otomobil (Sedan); Aşa­ğıdaki özellikleri taşıyan oto­mobildir:

1. a) Yan pencereler arasında sabit ve ya sabit olmayan destekleri bulunan kapalı kabin.
2. b) Sabit tavan, tavan kapağı ola­bilir.
3. c) En az iki sırada 4 veya daha fazla oturma yeri bulunur, arka koltuklar yükleme hacmini ar­tırmak için katlanabilir veya sö­külebilir.
4. d) Yanlarda 2 veya 4 kapı, arkada kapak olabilir.
5. e) 4 veya daha fazla yan pence­resi bulunur. Pencere, karoserinin cam veya diğer saydam malzeme ile kapatılan açıklığı­dır ve bir veya çok bölüntülü olabilir. Arka kelebek pencere­si, önünde yan pencerenin bir parçasıdır.

2) Üstü Açılır/Kapanır Binek Oto­mobil; Aşağıdaki özellikleri ta­şıyan otomobillerdir.

1. a) Yanları çepeçevre kapalı üstü açık kabin.
2. b) Geri katlanır tente (açıkta veya gizli).
3. c)  En az 2 sırada 4 veya daha fazla oturma yeri,
4. d) Yanları 2 veya 4 kapı.
5. e) 4 veya daha fazla pencere.

3) Pulman Binek Otomobil; Aşa­ğıdaki özellikleri taşıyan oto­mobillerdir.

1. a) Kapalı kabin.
2. b) Sabit tavan, tavan kapağı ola­bilir.
3. c)  En az 2 sırada 4 veya daha fazla oturma yeri olabilir.
4. d) Arka koltukların önünde katla­nır koltuk olabilir.
5. e) Yanlarda 4 veya 6 kapı bulu­nur.
6. f) 6 veya daha fazla yan pencere­si bulunur.

4) Steyşın; Aşağıdaki özellikleri taşıyan otomobillerdir.

1. a) İç hacmin genişletilmesi için kapalı kabinin arka kısmı bü­yütülmüştür.
2. b) Sabit tavan, ancak havalandır­ma kapağı yapılabilir.
3. c) En az 2 sıra halinde 4 veya da­ha fazla oturma yeri bulunur.
4. d) 2 veya 4 yan kapı ve arka ka­pak veya kapı bulunur.

Tavanın bir kısmı açılabilir Arka sıralar öne doğru katlanabilir ve veya çıkartılabilir. Bu durum­da steyşın ile ticari amaçla olma­mak kaydı İle yük taşınabilir.

5) Küpe; Aşağıdaki özellikleri ta­şıyan otomobillerdir.

1. a) Arka iç hacmi daraltılmış kapa­lı kabin.
2. b)  Sabit tavan veya tavanın bir kısmı açılabilir.
3. c) 1 veya daha fazla sırada, 2 ve­ya daha fazla oturma yeri bu­lunur.
4. d) Yanlarda 2 kapı. Arkada kapak olabilir.
5. e) 2 veya daha fazla yan pence­re bulunur.

6)   Spor Otomobil; Aşağıdaki özellikleri taşıyan otomobiller­dir.

1. a) Açık veya kapalı kabin.
2. b) Geri katlanır tente (Gizli veya sökülebilir tente veya söküle­bilir bütün tavan bulunur.)
3. c) Devrilme emniyet kuşağı ola­bilir.
4. d) 1 veya daha fazla sırada 2 ve­ya daha fazla oturma yeri bu­lunur.
5. e) 2 yan kapısı bulunur.
6. f) 2 veya daha fazla yan pence­resi bulunur.

7) Çok Amaçlı Otomobil; Aşağıdaki özellikleri taşıyan otomo­billerdir.

1. a) Kapalı, açık veya açılabilir. İs­tendiğinde yük taşımaya uy­gun kabin.
2. b) Bir veya daha fazla oturma ye­ri bulunur.

8) özel Amaçlı Otomobil; özel amaçlı otomobiller şimdiye ka­dar sayılanların dışında insan veya yük taşımak için yapıl­mış ve bu amaçla özel donanımları bulunan otomobillerdir.

1. B) TİCARİ TAŞIT;Ticari taşıtlar insan ve/veya yük taşımaya re/veya römorkların çekilme­sine uygun motorlu araçlardır.

1) Yolcu Taşıyan Taşıtlar; Yapısı nedeniyle yolcu taşıyan araçlardır.

1. a)  Minibüs; Sürücüsü dahil en fazla 15 oturan kişiyi taşıyan araçlardır
2. b) Otobüs; Sürücüsü dahil 16 ve daha fazla kişiyi ve bunların yüklerini taşıyan araçtır. Oto­büsler tek veya çift katlı olarak imal edilebilir. (Sürücü dahil 26 yolcuya kadar olan araçlara midibüs de denir.)

2) Şehir içi Otobüs (Sınıf 1); Şehir içinde ve banliyösünde, sürü­cü dahil 16 ve daha fazla otu­ran ve ayakta kişiyi taşıyan otobüstür.

3) Banliyö Otobüs (Sınıf 2); Özel olarak ayakta durma yeri ol mayan özellikle banliyö ve şe­hir cinde seter yapan, ancak kısa mesafelerde koridorunda ayakta kişi bulundurabilen, sü­rücü dahil 16 ve daha fazla oturan kişiyi taşıyan otobüstür

4) Şehirler Arası Otobüs (Sınıf 3); Sürücü dahil 16 ve daha fazla oturan kişiyi uzun mesafelerde taşıyan otobüstür

5)  Troleybüs; Elektrikli olarak tahrik edilen elektrik akımını dışındaki iletkenden sağlayan otobüstür.

6) Matsallı (Körüklü) Otobüs; Her İki bölümü bir mafsalla bağlan­mış ve bölümleri arasında doğrudan geçişi olan otobüs­tür,

7)   Özel Amaçlı Otobüs; Özel amaçlı hizmetler İçin donatıl­mış ve yukarıdaki tanımlar dı­şında kalan otobüstür

8) Yük Taşıtları; Yapısı nedeni ile yük taşıyan motorlu araçtır Bu araçlar römork da çekebilir

1. a)  Kamyonet; Yapısı nedeni İle azami toplam ağırlığı 3500 kg'ı geçmeyen, yük taşıyan motorlu taşıttır Kamyonetler açık veya kapalı kasalı T tek ve­ya çift sıralı sürücü yeri ile imal edilebiliri er
2. b) Kamyon; Azami toplam ağırlı­ğı 3500 kg. fazla olan ve yük taşıyan motorlu taşıttır Kamyonlar, açık veya kapalı kasalı, tek veya çift sıralı veya yataklı sürücü yeri ile imal edi­lebilirler.
3. c) Özel Amaçlı Kamyonet ve Kamyon; özel hizmetler için donatılmış ve yukarıdaki ta­nımlar dışında kalan kamyo­net veya kamyondur.

3) Çekici: Çekiciler aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.

1. a) Römork Çekicisi; özellikle rö­mork çekmek üzere donanımı ve kendi ek yükleme alanı bulunan çekicidir.
2. b) Yarı Römork Çekicisi; Yarı rö­morku çekmek için özel bir donanımı bulunan yarı römorkun ağırlığının önemli bir kısmını taşıyan çekicidir.
3. c) LTT (Lastik Tekerlekli Traktör); Tarım veya ormancılıkta kullanılan makinelerin çekilmesi, taşınması veya tahrikini sağla­yan araçtır.

 

II- TEK İZLİ MOTORLU TAŞIT

 

2 veya 3 tekerlekli, insan veya yükün karayollarında taşınması­na yarayan ve mekanik güçle tahrik edilen araçlardır.

1. A)   MOPED (MOP);Yürütmek için gerektiğinde diz hareketi ile pedalı da kullanılabilen tek izli motorlu araçtır.
2. B)  SKUTER (MOS);Yürütmek için pedalı bulunmayan, MOT’ a göre ayakların konul­duğu bir platformu olan ve diz hareketi gerektirmeyen tek izli motorlu araçtır.
3. C) MOTOSİKLET (MOT);Yürüt­mek için pedalı bulunmayan ve diz hareketi gerektirmeyen tek izli motorlu araçtır. Bunlar­dan karo serisi yük taşıyabile­cek şekilde yapılmış olan ve yolcu taşınmasında kullanıl­mayan üç tekerlekli motosik­letlere yük motosikleti (tripor­tör) denir.

 

III- MOTORLU ARAÇLAR İÇİN RÖMORKLAR

 

Yapısı ve donanımı bakımından motorlu araçlar taralından çeki­len ve yük taşımada kullanılan motorsuz araçlardır.

1. A) RÖMORKLAR;Motorlu araç­lar taralından çekilen ve yük taşımak için imal edilmiş rö­morktur.

1)  Yük Römorku; Yük taşımada kullanılan römorktur.

2) Karavan; ikamet etmek amacı ile donatılmış azami yüklü ağırlığı 750 kg. geçmeyen römorktur.

3) Özel Römork; Yapısı ve dona­nımı bakımından özel bir işin yapılmasında ve özel bir yük taşınmasında kullanılan rö­morktur.

1. B) Römork;Yarı römork çekici araca oturtulan römorktur.

1)  Yük Yarı Römorku; Yük taşı­mada kullanılan yarı römork­tur.

2) Özel Yarı Römork; Yapısı ve donanımı bakımından özel bir işin yapılmasında ve özel bir yükün taşımasında kullanılan yarı römorktur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IV- KATARLAR

 

Katar bir motorlu araç İle bir veya birden fazla römorktan oluşur.

 

1. A) BİNEK OTOMOBİL KATARI;

 

Binek otomobil katarı, bir binek otomobili ve bir römorktan olu­şur.

1. B) KAMYON KATARI;Kamyon katarı, bir kamyon ile bir veya birden fazla römorktan oluşur.
2. C) ÇEKİCİ KATARI;Çekici kata­rı, bir çekici ile bir veya birden fazla römorktan oluşur.

D)YARI RÖMORKLU ÇEKİCİ KATARI; Yarı römorklu çekici katarı, bir yarı römork çekicisi ile bir yarı römorktan oluşur.

 

 

AİTMY’E GÖRE ARAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI

 

1. a)L SINIFI ARAÇLAR: 4’den az  tekerleği bulunan motorlu araçlardır.
   L1 Sınıfı; silindir hacmi 50cm³den az veya eşit ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/s’ı geçmeyen 2 tekerlekli motorlu taşıttır.

1)                  L2  Sınıfı; silindir hacmi 50 cm³’den az veya eşit ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/s’ı geçmeyen 3  tekerlekli motorlu  taşıttır.

2)                  L3  Sınıfı; Silindir hacmi 50 cm³’den büyük ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/s’ı geçen 2 tekerlekli motorlu taşıttır.

3)                  L4   Sınıfı; silindir hacmi 50 cm³’den büyük, yapısı bakımından azami hızı 50 km/s’den fazla ve (ABOD) eksenine göre asimetrik olarak yerleştirilmiş 3 tekerlekli motorlu taşıttır.

4)                  L5 Sınıfı; Silindir hacmi 50 cm³’den büyük, yapısı bakımından azami hızı 50 km/s’den fazla, azami yüklü ağırlığı 1.000 Kg’dan az veya eşit ve (ABOD) eksenine göre simetrik olarak yerleştirilmiş 3 tekerlekli motorlu taşıttır.

 

1. b) M SINIFI ARAÇLAR:Asgari 3 veya 4 tekerlekli olup, azami yüklü ağırlığı 1000 kg'ı geçen ve yapısı bakımından yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır;

1)                  M1 Sınıfı: Sürücü dahil azami 8 oturma yeri olan ve azami yüklü ağırlığı 3500 kg’ı geçmeyen yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır.

2)                  M2 Sınıfı: Sürücü dahil 8’den fazla oturma yeri olan ve azami yüklü ağırlığı 5000 kg’ı geçmeyen yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır.

3)                  M3 Sınıfı: Sürücü dahil 8’den fazla oturma yeri olan ve azami yüklü ağırlığı 5000 kg’ı geçen yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır.

 

1. c)N SINIFI ARAÇLAR:Asgari 3 veya 4 tekerlekli olup, azami yüklü ağırlığı1000 kg’ı geçen ve yapısı bakımından yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır;

1)                  N1  Sınıfı: Azami yüklü ağırlığı 3500 kg’dan az veya eşit olan yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır.

2)                  N2 Sınıfı: Azami yüklü ağırlığı 3500 kg’dan büyük 12.000 kg’dan küçük veya eşit olan yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır.

3)                  N3  Sınıfı: Azami yüklü ağırlığı 12.000 kg’dan büyük yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır.

 

1. d)O SINIFI ARAÇLAR:Römork ve yarı römork motorsuz araçlardır.

1)                  O1Sınıfı: Yarı römorklar hariç azami yüklü ağırlığı 750 kg’ı geçmeyen tek akslı römorktur.

2)                  O2 Sınıfı: Sınıf O1’2 e dahil olmayan ve azami yüklü ağırlığı 3500 kg’dan az veya eşit olan römorktur.

3)                  O3 Sınıfı: Azami yüklü ağırlığı 3500 kg’dan fazla, 10.000 kg’dan az veya eşit olan römorktur.

4)                  O4 Sınıfı: Azami yüklü ağırlığı 10.000 kg’dan fazla olan römorktur.

 

TİCARİ ARAÇLARDA SINIF KAVRAMI

 

            Teknolojik gelişimle birlikte çeşitlenen, kullanım alanları farklılaşan ticari taşıtlar; teknik yapı, motor gücü, taşıma kapasitesi, işlev, kullanım yeri ve benzeri özelliklerine göre ayrımlarına tabi tutulmaktadırlar. Bu ayrımlar yani sınıflandırmalar; kullanıcıları ehliyetlendirme, vergilendirme, üretim, Pazar araştırma ve değerlendirmelerinde temel basamakları oluşturmaktadır.

            Otomotiv endüstrisinde ortaya çıkan müşterilerin farklı yük özellikleri ve miktarı, farklı üst yapı, şehir içi /şehir dışı kullanım beklentileri, ticaret ve üretimde ortaya çıkan değişiklikler, kent ve kent dışında oluşan mimari alt yapı, teknik gelişmelerin ürünlere uygulanması, araçlar cephesinde ürün çeşitliliğinin artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle ticari araçlarda sınıf kavramı; çeşitliliği anlamak, üretim ve kullanım alanlarındaki değişimi istatistik tablolar haline getirmek ve değerlendirme yapılabilmek için önemli bir konu olarak ortaya çıkmaktadır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TİCARİ ARAÇLARI SINIFLANDIRAN KESİMLER

 

            Günümüzde ticari araçlar birbirinden ayrı düşünülemeyecek üç ana unsur tarafından sınıflandırılır. Bunlar;

1. Mevcut üretimleri veya yeni tasarım uyarlamaları ile taşıt üreticileri,
2. Bu araçları talep eden veya talep etme potansiyeli bulunan müşteriler,
3. Yasal düzenlemeleri yapan, kullanım belgelerini, üretim, ithalat ve ihracat izinlerini veren, kayıt ve tescil işlemlerini yapan, vergi alan kamu kesimi.

   

TÜRKİYE’DEKİ YASAL TANIMLAMA VE SINIFLANDIRMALAR

 

Türkiye’de araçlar kamu kesimi tarafından;

-                      Trafik, yol emniyeti ve insan sağlığı

-                      Vergi, ehliyet, sigorta ve diğer ekonomik düzenlemeler nedeniyle iki başlık altında tanımlanır.

  

            Araç tiplerine ait kapsamlı tanımlama ve sınıflandırmalar Karayolları Trafik Kanunu, AİTMY(Araç İmal Tadil ve Montaj Yönetmeliği) ve MARTOY (Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onay Yönetmelikleri) da yapılmıştır. Bu kanun ve yönetmeliklere göre aşağıdaki temel gruplar ortaya çıkmıştır;

1. Otomobil,
2. Minübüs,
3. Kamyonet,
4. Kamyon,
5. Otobüs,
6. Çekici,
7. Römork,
8. Yarı Römork,
9. Hafif Römork,
10. Yük Motosikleti

            Bu tanımlamalar temelinde; Trafikte uyulacak kurallar, yük ve yolcu miktarı, seyir sınırlamaları, sürücü ehliyetlerinin cinsi, vergi ve sigorta hesaplamaları belirlenir.

            Kamunun belirlediği sınır şartlar; Trafikte yolu paylaşan araçların mümkün olan en kısa sürede ve birbirlerini tehdit etmeden akması, yol ömrü, güvenlik, ses ve gürültü seviyeleri vb. unsurların göz önüne alınmasıyla başlanmıştır.

 

ÜRETİCİLERİN SINIFLANDIRMALARI

 

                        Ticari taşıt üreticileri, taşıt sınıflandırmalarını yaparken kamunun kuralları ile birlikte; sahip oldukları müşteri profili; Pazar payı, satış stratejisi ve ürün gamını temel alırlar. Bu bakımdan firmalarda; ürün gamına, üretim olanaklarına göre farklı tanımlamalar ortaya çıkar. Firmalar uzun vadede yeni ürünler geliştirirken kamunun sınıflandırılmasındaki yasal zorunlulukları yerine getirirler. Alıcı fiyatının oluşumuna etki edecek vergi ve harç düzenlemelerini hesaplarken kamunun sınıflandırmasının etkilerine göre hareket ederler.

 

GENEL KABUL GÖREN SINIFLANDIRMALAR

 

                        Her araç sınıfı ile ilgili alt basamakların ortaya konarak, üretici, satıcı, alıcı, kullanıcı ve yasa koyucunun aynı şeyleri anlamasının sağlanması gerekmektedir.

                        Van sınıfı kendi içinde kullanım amacı, boyut ve hacim olarak çeşitli basamaklara ayrılır. Bu basamaklar sektör tarafından netleştirilmemiş olsa da aşağıdaki gibi sıralanabilir:

 

MİKROVANLAR: Üretim ve kullanım itibari ile otomobilden yük taşımacılığını uyarlanmış, otomobil kökenli taşıtlar.

 

MİNİVANLAR: Kamyonet sınıfından otomobile doğru küçülmüş ve imalat itibari ile kasası ve sürücü mahalli, şasi ve süspansiyon sistemleri otomobil esaslı olan taşıtlar.

 

PANELVAN: Bir kamyonetin kabini ile yük taşıma bölümünün bütünleşik olarak imal edildiği, kapı sistemi, amortisör itibari ile de otomobil üretimi ile benzerlik gösteren taşıtlar.

 

KOMBİVANLAR: Hem yük hem yolcu taşımaya yönelik yük ve yolcu taşımaya yönelik yük ve yolcu bölümlerini bir arada bulunduran bütünleşik taşıtlar.

 

ÇEKİCİLER:

 

-                                  Uluslar arası taşımacılığa yönelik çekici

-                                  İnşaat ve şantiye çekicisi

-                                  Kısa mesafeli veya yurt içi çekici

Ayrımı ile karşımıza çıkmaktadır.

 

YOLCU TAŞIMACILIĞINDA MİDİBÜS:

 

<span sty